Een recent onderzoek van het Nederlands Herseninstituut toont aan dat vrouwen die kampen met een depressie en de pil met progestageen slikken, een verhoogd risico lopen op suïcidaal gedrag.
Dick Swaab (79) is emeritus hoogleraar in de neurobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en hoofd van de onderzoeksgroep neuropsychiatrische stoornissen van het Nederlands Herseninstituut. Hij vertelt LINDA. over het onderzoek.
Let op: dit artikel gaat over zelfdoding.
Onder leiding van Dick Swaab maakt de onderzoeksgroep zich hard voor het begrijpen van hersenziektes. Ze voeren regelmatig onderzoeken uit, met als doel om tot nieuwe therapeutische strategieën te komen. Ze richten zich onder andere op zelfdoding en depressie. Een beter begrip van het onderliggende mechanisme van zelfdoding en depressie kan zorgen voor een betere behandeling.
De onderzoeksgroep vindt het belangrijk suïcidaal gedrag te onderzoeken, omdat het een groot probleem is. “Jaarlijks zijn er zo’n 700.000 mensen over de hele wereld die zich suïcideren. Omdat er geen goede middelen zijn om mensen die suïcidale gedachtes hebben daar vanaf te brengen, is er een grote noodzaak voor het ontwikkelen van nieuwe aangrijpingspunten voor geneesmiddelen”, vertelt Swaab.
Het recente onderzoek draagt hieraan bij. “De verhoogde kans op suïcidaal gedrag bij het slikken van hormonale anticonceptie komt uit een groot onderzoek met een half miljoen vrouwen uit Denemarken. Wij vroegen ons af wat het mechanisme erachter zou zijn.”
Progestageen is het synthetische progesteron hormoon dat in de meeste anticonceptiepillen zit. Het onderzoek spitst zich eerst toe op de gevoeligheid voor deze stof. “De eerste stap van het onderzoek was om te kijken waar in de hersenen de gevoeligheid zit voor progesteron. Dat is de progesteronreceptor. Dit is een eiwit dat de boodschap ontvangt van het progesteron. Die gevoeligheid blijkt te zitten in het onderste deel van de hersenen, in een specifiek gebied dat we de hypothalamus noemen. Bij mensen die zijn overleden door suïcide werd duidelijk dat de cellen die in dat gebied de progesteronreceptor bevatten in hogere aantallen aanwezig waren. De cellen die door de progesteronreceptor worden aangezet tot meer activiteit bevatten opiaat. Dus de hersencellen maken zelf een opiaat-achtige stof aan. We weten al dat opiaten belangrijk zijn voor suïcidaal gedrag. Dus dat is het mechanisme”, legt Swaab uit.
Bij het natuurlijke progesteron is er geen verhoogd risico op suïcidaal gedrag. Bij kunstmatige progesteron, zoals progestageen, is er wel een verhoogd risico.
De mannenpil: waarom duurt het zo lang? 'Wordt tijd voor meer gedeelde verantwoordelijkheid'
Het onderzoek benadrukt het belang van regelmatige monitoring van de mentale gezondheid van vrouwen die deze vorm van anticonceptie gebruiken. Swaab waarschuwt dat niet alle vrouwen nu moeten denken dat ze moeten stoppen met de pil met progestageen. “Dit geldt alleen voor vrouwen die een verhoogd risico lopen op suïcidaal gedrag. Met name vrouwen die lijden aan depressies of schizofrenie. Zij zouden een alternatief moeten kiezen. Het alternatief is dat je geen progestagenen gebruikt. In tegenstelling tot de synthetische progestagenen geeft het natuurlijke progesteron geen verhoogde kans op suïcidaal gedrag.”
Naast dat progesteron een rol speelt in het voortplantingssysteem van vrouwen, kan het ook fungeren als stresshormoon. Hierover zei Swaab in het onderzoeksverslag al dat alle stress-gerelateerde stoffen bij vrouwen die hier kwetsbaar voor zijn, kunnen bijdragen aan depressie en zelfdoding. “Wat belangrijk is om je te realiseren, is dat bij dezelfde stressvolle omstandigheden sommige mensen een depressie krijgen en anderen niet. Dat heeft alles te maken met een kwetsbaarheid voor een depressie. In een situatie waar de meeste mensen boos of verdrietig over worden, kunnen zij in een depressie schieten. Die depressie wordt veroorzaakt door systemen in de hersenen, die te maken hebben met het hanteren van stress. Die systemen tonen bij kwetsbare mensen een veel te sterke reactie”, licht Swaab toe.
Hoewel dit een bekend probleem is bij gynaecologen, is het nog niet bekend als gedragsregel bij huisartsen. “Het is belangrijk dat huisartsen hiervan op de hoogte zijn. Zij moeten vrouwen die een verhoogd risico lopen het juiste advies geven: ga over op een andere vorm die geen synthetisch progestageen bevat, maar natuurlijk progesteron.”
Hij benadrukt hoe belangrijk het is om over je psychische problemen te praten. “Ik vind dat er gemakkelijker gesproken moet worden over psychiatrische problemen. Het is bekend dat als je er over kunt spreken, dat je al een begin hebt gemaakt van de oplossing. Mensen die spreken over suïcidale gedachten, kunnen daardoor de begeleiding krijgen die ze nodig hebben. En wel op zo’n manier dat de kans op suïcide vermindert. Het is nog steeds een taboe in Nederland, en daar proberen we ook iets aan te doen. We zijn constant op zoek naar nieuwe geneesmiddelen die mensen van de suïcidale gedachten kunnen afhalen.”
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Nederlands Herseninstituut waarschuwt voor pil met progestageen bij depressie
