Hoewel het orgaan hetzelfde is, werkt het vrouwenhart heel anders dan het mannenhart. Cardioloog Janneke Wittekoek zet zich al jaren in voor meer kennis over het vrouwenhart.
Naar aanleiding van haar boek Het vrouwenhart sprak LINDA. haar eerder dit jaar. “Veel hartproblemen die voorkomen bij vrouwen zijn het gevolg van mentale disbalans – dus van stress”, vertelde ze toen.
De verschillen tussen het mannenhart en het vrouwenhart komen steeds meer aan het licht. Zo blijken vrouwen met hartcomplicaties andere klachten te ervaren dan mannen. Ook hebben vrouwen risicofactoren voor hartinfarcten die mannen niet kunnen hebben. “Complicaties tijdens de zwangerschap zoals een hoge bloeddruk of diabetes kunnen risicofactoren zijn voor een hartinfarct later in het leven.” Ook heftige overgangsklachten kunnen een risicofactor vormen. Wat ook nog afwijkt bij vrouwen: het soort hartinfarct. Vrouwen hebben vaak een type 2 hartinfarct, waarbij stress een belangrijke rol speelt.
Waar je het misschien gewend bent om te horen dat hart- en vaatziekten te maken hebben met suikerziekte of een te hoge bloeddruk, kan een hartinfarct dus ook mede komen door chronische stress. Dat ziet Wittekoek steeds vaker voorbijkomen in haar praktijk. Ze verklaarde eerder: “Het past bij deze tijd. Vrouwen hebben meer stress, omdat we tegenwoordig in een 24-uurseconomie leven. Carrière, kinderen; ze proberen alle ballen hoog te houden en komen te weinig toe aan de juiste ontspanning.”
'De slag om het vrouwenhart' laat zien: meer medisch onderzoek naar het vrouwenhart van levensbelang
Hoe dat vervolgens leidt tot hartproblemen, kan op meerdere manieren gebeuren. “De afgifte van stresshormonen adrenaline en noradrenaline kan leiden tot verkramping van je bloedvaten. Of als je lijdt aan chronische stress, kan een ontstekingsrespons bijdragen aan aderverkalking; het dichtslibben van de bloedvaten.” Ook gaat veel stress dikwijls gepaard met slechter voor jezelf zorgen, roken of ander gedrag dat je hartgezondheid alleen maar benadeelt.
Niet getreurd, want hoewel je niet altijd invloed hebt op je eigen gezondheid, wil Wittekoek benadrukken dat je je hartgezondheid grotendeels wél zelf in de hand hebt. “Als je zelf beter begrijpt hoe je hart kan reageren, kun je ook begrijpen hoe je je hartgezondheid op de juiste manier beïnvloedt. Je kunt hartproblemen grotendeels voorkomen door gezond te leven – en dat betreft fysieke én mentale gezondheid.”
Cardioloog Wittekoek: 'Die joggingbroek is niet om in te bankhangen, maar om in te bewegen'
Wittekoek heeft tien jaar geleden de HeartLife Klinieken gestart, een expertisecentrum voor hart en gezondheid. “De hele invloed van de leefomgeving en de 24-uurseconomie heeft geleid tot ernstigere hartklachten in vergelijking met twintig jaar geleden. We moeten onze ogen ook meer openen hoe we in deze leefomgeving zitten. De invloed van de leefomgeving om hart- en vaatziekten is groot, vooral bij vrouwen. Die leefomgeving kunnen we verbeteren. Dat wil ik onder de aandacht brengen.”
Met de klinieken is de cardioloog bezig met corporate cardiac care, vertelt ze. “De belangrijke zaken zoals hoge bloeddruk, roken, overgewicht en suikerziekten moeten we altijd op orde houden. Maar de werk-privébalans verdient ook aandacht. Het is een nieuwe ontwikkeling dat we naar de mentale en fysieke balans moeten kijken. Daarom hebben we onze krachten gebundeld met Energyplatform en hebben we een hoofd-hart-hormonenprogramma opgezet, speciaal voor vrouwen. Dit zijn programma’s over leiderschap en vitaliteit, gericht tot vrouwen. Het gaat ook over de overgang op de werkvloer, want hoe maak je het bespreekbaar? Er is heel veel vraag naar, het is booming. De vrouwen zijn dolblij dat er aandacht aan wordt besteed.”
In november vindt weer zo’n programma plaats. “Het is een live webinar, alle bedrijven kunnen erop inhaken. We hebben als doel dat we kunnen beginnen op de werkvloer, nog vóórdat ze bij mij op de spreekkamer komen. Op het vlak van preventie is de bedrijfsvitaliteit heel belangrijk. Daar mag meer bewustwording voor komen. Wij zijn overtuigd van de voordelen van gezonde medewerkers voor het bedrijf. De gezondheid en het welzijn van het personeel beïnvloedt de productiviteit op de werkvloer.”
Preventie is dan ook een focuspunt binnen haar vakgroep, vertelt Wittekoek. “Binnen de Vereniging voor Cardiologie hebben we overleg gehad wat in de komende vijf jaar op de kennisagenda moet komen. We zijn voorvechters voor meer persoonlijke geneeskunde en meer persoonlijke preventie. Hoe we de persoonlijke preventie verder kunnen ontwikkelen, is een belangrijk aandachtspunt de komende jaren.”
Een belangrijke recente ontwikkeling wat betreft persoonlijke preventie is het farmacogenetisch paspoort, waarin staat wat je DNA doet met medicijnen. “Daardoor is er steeds meer aandacht hoe je met een eenvoudige genetische test geneesmiddelen metaboliseert. Door het paspoort hoef je niet te zoeken naar medicatie en kan je zorg veel meer op maat maken. Er lopen belangrijke onderzoeken, ook in Nederland. om meer wetenschappelijke onderbouwing te krijgen voor het vrouwenhart.”
“Het hart is een dankbaar orgaan”, vertelt ze. “Als je het heft maar in eigen handen neemt. Niemand zorgt voor het hart, dat moeten we echt zelf doen. Je krijgt geen oproep van de huisarts. En dus richt ik me direct aan de vrouwen. Houd het vrouwenhart gezond.”
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.dossier over vrouwengezondheid. Meer weten?
Dossier: vrouwengezondheid
Cardioloog Janneke Wittekoek: 'Stress speelt hoofdrol bij hartinfarcten onder vrouwen'
