Psychedelica als behandelmiddel tegen een burn-out, depressie of verslaving: het gebruik van truffels, paddo’s of LSD tegen mentale klachten is sinds kort steeds meer in opkomst. Maar is het veilig?
“Ik denk dat psychedelica een soort super-placebo’s zijn die alleen bij hele uitzonderlijke gevallen kunnen helpen”, vertelt Michiel van Elk, universitair hoofddocent Cognitieve Psychologie.
In Nederland zijn de meeste psychedelica, zoals MDMA en LSD, illegaal. Behalve magische truffels. Ons kikkerland is een van de weinige plekken waar deze drug legaal verkocht mag worden. Het is onderdeel van een schimmel die een trip opwekt. Daardoor kan men bepaalde inzichten over zichzelf en het leven krijgen. In Nederland wordt het spul regelmatig gebruikt voor zogenoemde truffelceremonies, waar ze ingezet worden tegen bijvoorbeeld burn-outs, depressies of verslavingen.
Wendy* (57) onderging zo’n truffelceremonie in Zutphen nadat ze tegen zichzelf aanliep. Door veel onverwerkte trauma’s zag ze het leven niet meer zitten. Meerdere therapieën en antidepressiva werken voor haar niet. Op een gegeven moment tipt Wendy’s broer haar een truffelceremonie. “Baat het niet, dan schaadt het niet, dacht ik. Ik zag het als mijn laatste redmiddel.”
Wendy gaat eerst in gesprek met de regressietherapeut om te bespreken waar ze tegenaan loopt. Vervolgens stelt ze doelen en intenties die ze meeneemt naar de ceremonie. Een week later ondergaat ze die. Deze bestaat onder andere uit het maken van thee van truffels. Ze gaat liggen en dan begint ‘de reis’.
“Tijdens de trip ging ik heel mijn leven langs: trauma’s, moeilijke keuzes en knelpunten, maar ook de leuke momenten. Tijdens mijn trip hield de regressietherapeut mij nauwlettend in de gaten. Diegene schreef alles op wat ik zei en deed tijdens mijn reis.”
Festivals worden duurder: 1 op de 5 jongeren is daarom van plan om (meer) drugs te gebruiken
In totaal ondergaat ze drie ceremonies, waarbij een geheel nieuwe wereld voor haar opengaat. De truffels geven Wendy inzichten over hoe haar leven eruit zag en eruit zou kúnnen zien. “Ik voelde me herboren, want ik kon dingen ineens heel gemakkelijk verwoorden en plaatsen. Mijn gedrag, manier van leven en gedachtes hadden ineens een verklaring. Ik snapte beter waar al die boosheid vandaan kwam en had geen zin meer om vast te zitten in het verleden. Ik zag een toekomst voor me.”
Na drie truffelceremonies en meerdere gesprekken met haar regressietherapeut staat Wendy weer vol in het leven. Ze staat vrolijk op, haar huwelijk loopt goed en ze is creatiever. “Ik ben begonnen met schilderen en gitaarles. En ik ben bezig met mijn eigen groentetuin.”
Michiel van Elk is universitair hoofddocent Cognitieve Psychologie bij het Instituut Psychologie. Hij schreef het boek Een nuchtere kijk op psychedelica, voor zowel psychonauten – liefhebbers van psychedelica – als sceptici. Hij legt uit:
“Door psychedelica worden onze waarnemingen niet meer gefilterd, waardoor meer zintuiglijke prikkels binnenkomen. Alles wat je ziet, hoort en voelt is intenser. Daarnaast verstoren psychedelica de voorspellende functie van ons brein. Daardoor wordt de ervaring vaak gezien als onvoorspelbaar, chaotisch en onzeker. Maar daardoor kunnen mensen ook bepaalde dingen zien of horen die ze normaal gesproken nooit zouden kunnen waarnemen.”
Psycholoog Sabine (31) ging zelf in therapie: 'Ik vond de eerste stappen in de behandelkamer verschrikkelijk'
Mensen met mentale problemen zitten vaak vast in een negatief patroon qua gedrag en gedachtes. Psychedelica zouden dat patroon kunnen verstoren en iemand op een ander spoor kunnen zetten. “Omdat psychedelica ervoor zorgen dat het brein tijdelijk flexibeler wordt”, licht Van Elk toe. “Het kan een stip bieden aan de horizon. Wat dat betreft klopt het inderdaad dat je nieuwe inzichten kunt krijgen door psychedelica.”
Daarnaast verbeteren psychedelica de neuroplasticiteit in het brein, ofwel het vermogen om nieuwe verbindingen aan te leggen en nieuwe dingen te leren. Over jezelf bijvoorbeeld.
Maar volgens Van Elk zijn psychedelica maar een tijdelijke oplossing. Er zijn vaak meerdere therapiesessies nodig om opgedane inzichten daadwerkelijk toe te passen. “Die effecten houden maar een aantal weken aan als iemand er niks mee doet. Herstel zit ‘m vaak juist in bepaalde levensveranderingen, zoals een nieuw sociaal netwerk, een gedragsverandering of financiële stabiliteit.”
Koen Pieter van Dijk open over drugsgebruik: 'Snoof er een kleine drie ton aan op'
Steven Biemans van het Trimbos-instituut geeft ook aan dat er een risico zit aan het gebruik van psychedelica. Er zijn op dit moment geen aanwijzingen dat het ongezond is voor je lichaam. De risico’s hebben vooral te maken met de psyche. “Mensen kunnen inderdaad angstig worden of in paniek raken, zelfs als ze goed in hun vel zitten”, vertelt hij. “Het klopt inderdaad dat mensen hele nare ervaringen of zelfs trauma’s kunnen oplopen door een bad trip. Onderzoek laat zien dat mensen die niet goed in hun vel zitten of bang zijn om controle te verliezen, een grotere kans hebben op een slechte ervaring.”
Psychedelica als hulpmiddel tegen mentale problemen is dan ook niet voor iedereen geschikt. Het kan zelfs gevaarlijk zijn voor mensen die medicatie als antidepressiva gebruiken, of een verhoogd risico hebben op psychoses.
Begeleiding is een belangrijke factor. In Nederland bestaat geen kwaliteitscontrole op behandelingen met psychedelica tegen mentale klachten, omdat het niet erkend wordt als therapievorm. In principe kan iedereen zomaar een truffelceremonie aanbieden.
“Je mag het aanbieden als retraite, maar niet als therapie. Zodra je het therapie noemt, krijg je te maken met de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg. Erkende therapeuten mogen bijvoorbeeld geen truffelceremonies aanbieden onder het mom van therapie, dat is illegaal. Veel truffelceremonies zijn in feite een soort spirituele zelfontwikkeling, met vaak maar minimale begeleiding en helemaal geen medische screenings.”
Dat is ook de reden dat Van Elk behandelmethodes met psychedelica afraadt. Simpelweg omdat er te weinig bewijs is dat het werkt. “Ik denk dat psychedelica een soort super-placebo zijn die alleen bij hele uitzonderlijke gevallen kunnen helpen.”
Wellicht was Wendy een van die uitzonderingen, maar voor het gros van de mensen zijn naast zo’n ceremonie écht andere interventies nodig. Van Elk noemt cognitieve gedragstherapie, in sommige gevallen aangevuld met antidepressiva. Als dat niet werkt, wordt er in de psychiatrie gekeken naar bijvoorbeeld elektroshocktherapie of een behandeling met ketamine.
Sarah van Soelen over haar fillers: 'Ging - net als met drugs en alcohol - ver over mijn grens'
Drugs gebruik is nooit zonder risico. Als iemand, truffelceremonie of niet, toch besluit te experimenteren met psychedelica, adviseert Biemans goed te letten op drie pijlers: drug, set en setting. Welk middel neem je? Wat zijn de effecten en hoe lang duren die? De setting slaat op de omgeving: wordt het gebruikt op een veilige plek? De set heeft alles te maken met de mentale staat van de persoon, bijvoorbeeld bij psychische klachten: “Als er iets mis is met een van deze drie pijlers, is de kans groter dat het mis gaat en iemand een hele vervelende ervaring heeft.”
Maar iedereen moet doen waar diegene zich goed bij voelt, voegt Van Elk toe. “Voor de een is dat een erkende GZ-psycholoog of psychiater. Een ander kan het zoeken in het alternatieve circuit. Het is echter goed om je ervan bewust te zijn dat er op dit moment nog geen erkende behandelvorm met psychedelica bestaat. En dat er geen bewijs is dat alternatieve therapieën beter werken dan het placebo-effect.”
“Je kunt het gebruiken om betekenis te vinden in het leven, maar er is veel meer wetenschappelijk onderzoek nodig om uit te zoeken of en hoe psychedelica mensen met mentale klachten kunnen helpen.”
Biemans: “Bij het Trimbos-Instituut hebben we de zorg dat mensen denken dat een truffel de oplossing is voor al hun problemen. Maar de kleine hoeveelheid bewijs die er nu is rondom truffels en psychische klachten gaat over de combinatie van truffels en de (essentiële) therapie en begeleiding ernaast.”
“Ook worden deze onderzoeken uitgevoerd bij een heel specifieke groep mensen en is het nog maar de vraag of dezelfde effecten bij anderen worden gevonden. We hopen niet dat mensen stoppen met hun antidepressiva en reguliere behandelingen, omdat ze denken dat een truffelceremonie alles op zal lossen. ”
*Wendy vertelt haar verhaal anoniem. Haar echte naam is bij de redactie bekend.
Heb je vragen over truffelceremonies of het gebruik van andere drugs? Of maak je je zorgen om je eigen gebruik of dat van iemand anders? Bel dan met de Drugs Infolijn 0900-1995 (10ct/min)
Mentale klachten door de overgang vaak niet herkend: 'Ik heb daar huilend gezeten en gesmeekt om medicatie'
