Al veertig jaar is de mannenpil in aantocht. Maar meer dan onderzoek gebeurt er niet. Anticonceptie voor mannen lijkt er nog steeds niet van te komen. Waar ligt dat aan?
“Het wordt tijd voor meer gedeelde verantwoordelijkheid”, vindt Ineke van der Vlugt, programmamanager anticonceptie en abortus bij Rutgers, expertisecentrum seksualiteit.
Mannen hebben nu twee opties: een condoom of sterilisatie. Een stuk minder opties dan vrouwen, dus. Onderzoekers zijn al veertig jaar lang bezig met de mannenpil, maar er zit geen schot in de zaak. Daar zijn verschillende redenen voor, vertelt Van der Vlugt. “Allereerst is de farmaceutische industrie nooit zo geïnteresseerd geweest in mannenanticonceptie. Er zou nauwelijks een markt voor zijn. De farma-industrie kijkt of ze er winst op kunnen maken, maar in de mannenpil zien ze geen heil. We zien in onderzoeken wel dat het animo voor de mannenanticonceptie groeit in meer geëmancipeerde landen, maar dat betreft nog niet een groot deel van de wereld.”
Daarnaast is het behoorlijk complex om voor mannen anticonceptie op te markt te brengen, legt ze uit. “Bij een vrouw komt er één eicel vrij, maar bij een zaadlozing komen er miljoenen spermacellen vrij. Je moet de productie stilleggen of iets bedenken dat al die miljoenen spermacellen niet bij het eitje van de vrouw kunnen komen. Er moet iets toegepast worden in het lichaam waardoor bepaalde hormonen minder worden aangemaakt, zoals testosteron. Maar die voorziet mannen ook van bepaalde mannelijkheidskenmerken zoals baardgroei of spiermassa en maken zaadcellen aan.”
Is het dan überhaupt wel mogelijk om die miljoenen spermacellen tegen te houden? “Ja, het is wel mogelijk. De ontwikkeling van een methode die effectief, acceptabel, betrouwbaar en veilig is, is alleen tijdrovend, kostbaar en complex. Nu moeten we vooral iets vinden om tegen de bijwerkingen te doen. Er moet iets aan toegevoegd worden, en dat maakt het extra ingewikkeld. En het is ontzettend kostbaar, onderzoek kost miljoenen. Daarnaast worden strengere eisen aan onderzoek naar met medicijngebruik waaronder hormonale anticonceptie gesteld. Dat maakt het extra lastig.”
Ook is het lastig om mensen te vinden die mee willen doen aan onderzoek en die het middel gedurende een jaar willen uitproberen. “We zien dat veel onderzoek strandt, omdat er toch te veel bijwerkingen zijn, of de methode is niet acceptabel voor mannen. Het is nog niet veilig genoeg, of de vruchtbaarheid stopt niet tijdelijk, maar stopt langer dan wenselijk.”
Ondanks dat het lastig is om mensen te vinden die willen meedoen aan onderzoek, zijn er wel verschillende experimenten aan de gang naar de mannenpil, een gel die je op de schouders zou smeren en een injectie. “Er zijn zeker wel ontwikkelingen. Er zijn experimenten gedaan om te kijken of de middelen werken, maar het meeste onderzoek verkeert nog in een experimentele fase met dieren. Er zijn wel experimenten waar mannen en vrouwen bij betrokken zijn, maar daar zijn de uitkomsten nog niet van bekend. Dat gaat zeker nog een paar jaar duren. Een groot obstakel is de financiering. Er is voortdurend nieuw budget nodig voor een nieuwe fase van onderzoek.”
Zorgen om afname anticonceptiegebruik onder jongeren: 'Ze zien misinformatie over hormonen'
Van der Vlugt benadrukt het belang van de gedeelde verantwoordelijkheid van mannen en vrouwen om een zwangerschap te voorkomen. Dat begint al van jongs af aan. “Jongens leggen nog te vaak de verantwoordelijkheid voor preventie van een zwangerschap bij de meiden. Meiden ervaren nu vooral de lasten. Zij zweten peentjes als er geen anticonceptie is gebruikt en zitten met de gebakken peren. Ze kunnen bij hormonale anticonceptie last hebben van bijwerkingen en de jongen heeft nergens last van. Dat vind ik niet kunnen. Meiden hebben ook het recht om zorgeloos te genieten van seks.”
Hoe de gedeelde verantwoordelijkheid bereikt kan worden? “Allereerst is het belangrijk dat het palet aan mogelijkheden uitgebreid wordt voor mannen. Mannen moeten meer te kiezen hebben dan een condoom en sterilisatie. Dat lijkt me heel wenselijk. Daarnaast is het heel belangrijk het gesprek aan te gaan. Bespreek de verantwoordelijkheid voor anticonceptie. Denk samen na over een kinderwens. Willen jullie nu kinderen? Wil je ermee wachten? Bespreek sámen de methode, in plaats van dit bij de vrouw te leggen.”
'Period tracking' is een onbetrouwbare anticonceptiemethode: 'Je speelt Russische roulette'
Van der Vlugt vertelt over een peiling van Rutgers. “We hebben een peiling gedaan onder mannen tot dertig jaar. Daar zeiden driekwart van de jongemannen zich net zo verantwoordelijk voor anticonceptie te voelen. Maar in de praktijk deed slechts 30 procent er echt iets aan. Er zit dus een verschil tussen intentie en daadwerkelijk gedrag. EenVandaag heeft ook onderzoek gedaan naar de bereidheid om de mannenpil te slikken. 53 procent geeft aan hiervoor open te staan. Maar we weten niet of ze dit ook daadwerkelijk gaan gebruiken als het op de markt komt.”
Tot slot is het ook goed om elkaar te ondersteunen. “Als je bijvoorbeeld naar de huisarts gaat voor anticonceptie, gaat de partner dan mee? Betaal je als vrouw mee aan de condooms, en als man mee bij de pil of spiraal? Meer gedeelde lasten en lusten, dat zou wenselijk zijn.”
Van der Vlugt juicht de mannenpil zeker toe. “Alles wat de keuzemogelijkheden voor mannen vergroot, daar ben ik heel erg voorstander van. Er is een beweging gaande. Er is, ook in bijvoorbeeld Duitsland en Spanje, meer bereidheid onder mannen om anticonceptie te gebruiken. Het zou ook heel goed zijn dat je gedurende je vruchtbare periode af en toe met elkaar kunt wisselen met anticonceptie slikken of condoom gebruiken.”
Ze denkt wel dat het voor vrouwen even schakelen wordt om de touwtjes uit handen te geven, mocht het zover zijn. “Ik denk, zeker bij losse seksuele contacten of one night stands, dat vrouwen niet makkelijk de regie uit handen zullen geven. Je moet erop kunnen vertrouwen dat die ander de mannenpil of methode goed gebruikt. De gevolgen van een zwangerschap liggen dan alsnog bij de vrouw. Mannen moeten nu natuurlijk ook op een vrouw vertrouwen dat ze de pil of een andere methode gebruikt. Mannen gaan hier bij voorbaat al meer vanuit. De groep die geen hormonen meer wil gebruiken groeit. Maar condoomgebruik onder mannen neemt af.”
Mannenanticonceptie is zeker voor mannen en vrouwen die al langer in een relatie zitten een uitkomst, verwacht Van der Vlugt. “Dan heeft een vrouw meer vertrouwen in de partner dat het middel goed gebruikt wordt. Dan maakt het kans van slagen. Ik denk dat daar toekomstmuziek in zit. Het wordt tijd dat er iets voor mannen op de markt komt en dat we de verantwoordelijkheid voor een zwangerschap niet alleen bij vrouwen neerleggen.”
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op LINDA.nl.
Vraag over anticonceptie? Stel 'm aan Twijfeltelefoon en 'laat je niet beïnvloeden door influencers'
