Hoewel het orgaan hetzelfde is, werkt het vrouwenhart toch heel anders dan het mannenhart. Cardioloog Janneke Wittekoek schreef een boek over de nieuwste ontwikkelingen die je moet weten over het vrouwenhart en hartinfarcten. Ze benadrukt hierbij een van de grootste boosdoeners van hartklachten bij vrouwen.
“Veel hartproblemen die voorkomen bij vrouwen zijn het gevolg van mentale disbalans – dus van stress”, vertelt ze aan LINDA.
Dat het vrouwenhart ondergerepresenteerd is in de wetenschap, is zacht uitgedrukt. Het staat pas relatief kort op de radar: sinds de jaren 90. “Wanneer we als het ware met een helikopter kijken naar het verleden, komt het vrouwenhart meer onder de aandacht wanneer blijkt dat er meer vrouwen dan mannen doodgaan aan hart- en vaatziekten.”
Hoe de vrouw daarvóór in verband werd gebracht met hartinfarcten? Voor de vrouw was louter de taak weggelegd om te zorgen voor haar man na een hartaanval, aldus de Nederlandse Hartstichting in de jaren zeventig. “Maar na de emancipatiegolf kwam er een daling in het aantal hartinfarcten bij mannen, en een stijging bij vrouwen. Toen werd men er alert op dat er iets misging.”
De verschillen tussen het mannenhart en het vrouwenhart komen dan steeds meer aan het licht. Zo blijken vrouwen met hartcomplicaties andere klachten te ervaren dan mannen. Ook hebben vrouwen risicofactoren voor hartinfarcten die mannen niet kunnen hebben. “Complicaties tijdens de zwangerschap zoals een hoge bloeddruk of diabetes kunnen risicofactoren zijn voor een hartinfarct later in het leven.” Ook heftige overgangsklachten kunnen een risicofactor vormen. Wat ook nog afwijkt bij vrouwen: het soort hartinfarct. Vrouwen hebben vaak een type 2 hartinfarct, waarbij stress een belangrijke rol speelt.
Waar je het misschien gewend bent om te horen dat hart- en vaatziekten te maken hebben met suikerziekte of een te hoge bloeddruk, kan een hartinfarct dus ook mede komen door chronische stress. Dat ziet Wittekoek steeds vaker voorbijkomen in haar praktijk, schrijft ze in haar boek Het vrouwenhart. Hoe dat te verklaren valt, is voor de cardioloog glashelder. “Het past bij deze tijd. Vrouwen hebben meer stress, omdat we tegenwoordig in een 24-uurseconomie leven. Carrière, kinderen; ze proberen alle ballen hoog te houden en komen te weinig toe aan de juiste ontspanning.”
Hoe dat vervolgens leidt tot hartproblemen, kan op meerdere manieren gebeuren. “De afgifte van stresshormonen adrenaline en noradrenaline kan leiden tot verkramping van je bloedvaten. Of als je lijdt aan chronische stress, kan een ontstekingsrespons bijdragen aan aderverkalking; het dichtslibben van de bloedvaten. ” Ook gaat veel stress dikwijls gepaard met slechter voor jezelf zorgen, roken of ander gedrag dat je hartgezondheid alleen maar benadeelt.
Is stressen dan echt zo gevaarlijk? “In eerste instantie niet. We hebben een goed stress-respons systeem nodig om te overleven. Een beetje stress is dus helemaal niet erg.” Schrik dus niet meteen als je je even druk maakt, maar neem wel maatregelen om chronische stress tegen te gaan. “Ga altijd op zoek naar balans en zorg goed voor je lijf.” Gooi niet het roer om nadat het misgaat, maar leer op tijd met stress om te gaan. “Zeg vaker nee, ga af en toe niet naar een feestje, slaap voldoende, let op met alcohol. Het klinkt misschien saai, maar met een goede balans kan een mens aardig wat hebben.”
Niet getreurd, want hoewel je niet altijd invloed hebt op je eigen gezondheid, wil Wittekoek met haar boek benadrukken dat je je hartgezondheid grotendeels dus wél zelf in de hand hebt. “Als je zelf beter begrijpt hoe je hart kan reageren, kun je ook begrijpen hoe je je hartgezondheid op de juiste manier beïnvloedt. Je kunt hartproblemen grotendeels voorkomen door gezond te leven – en dat betreft fysieke én mentale gezondheid.”
Het hart is een dankbaar orgaan, vertelt ze. Als je het heft maar in eigen handen neemt. “Niemand zorgt voor het hart, dat moeten we echt zelf doen. Je krijgt geen oproep van de huisarts. En dus richt ik me direct aan de vrouwen. Houd het vrouwenhart gezond.”
Marjolein had een stress-infarct: 'Zoveel pijn op mijn borst, maar niemand wist wat ik had'
