Hoofdpijn, spierpijn of een andere soort pijn? Dan grijp je mogelijk zonder nadenken gauw naar een pijnstiller. Dat is immers een manier om er snel van af te komen. Toch is het de volgende keer dat je de medicijnlade opentrekt goed om hier even na te denken.
Wat je kiest heeft namelijk impact op het milieu en op je eigen gezondheid.
Joost Piët, arts en docent Farmacotherapie bij Amsterdam UMC en Hogeschool Inholland, doet momenteel promotieonderzoek naar het milieubewust voorschrijven van medicijnen. Hij focust zich daarin op de rol van zorgverleners, maar ook consumenten kunnen hun steentje bijdragen.
“Medicijnen hebben een enorme impact op het milieu”, vertelt Piët aan LINDA. Hij legt uit: “Dat komt vanuit de hele cyclus die een medicijn doorloopt. Bij de productie komt veel CO2-uitstoot vrij, veel grondstoffen, land en water worden verbruikt en er komt veel afval vrij. Ook bij het vervoer ervan, de verpakkingen. Dat zijn allemaal factoren die impact hebben op het milieu.”
Ook is het zo dat als je een medicijn inneemt, het er ook weer op een andere manier uit moet. “Specifiek bij medicijnen treffen we een groot gedeelte aan in het milieu omdat we het weer uitplassen, uitpoepen of soms verkeerd weggooien. Uit onderzoek zien we dat veel medicijnen schadelijke effecten hebben op dieren en dat het ecosysteem daardoor aangetast kan worden.”
Even praktisch nu: met deze tips draag je zelf een steentje bij aan een beter klimaat
Daarom kunnen we volgens Piët medicatie het beste alleen gebruiken als het echt nodig is. “Soms is het zo dat je ook makkelijk van je pijn af kunt komen door goed te blijven bewegen, niet te veel te belasten en af en toe een beetje geduld te hebben. Als het draaglijk is zonder medicatie, heb je zelf geen risico op de bijwerkingen én is het beter voor het milieu.”
Mocht je wel echt pijnstillers nodig hebben, kun je volgens Piët over het algemeen het beste eerst gaan voor paracetamol. “Paracetamol is voor het lichaam minder schadelijk op het gebied van bijwerkingen. Dat maakt dat alle artsen paracetamol als eerst adviseren bij de meeste soorten pijn. Als paracetamol onvoldoende werkt, is de volgende stap een NSAID (in combinatie met die paracetamol). Die groep bestaat uit ibuprofen, naproxen of diclofenac. Daarvan weten we dat ze meer risico’s op bijwerkingen geven, zoals maag- en nierproblemen, en meer belasting voor het hart.”
Daarnaast is paracetamol minder schadelijk voor het milieu. “Paracetamol lijkt in het water niet heel schadelijk en het wordt vrij makkelijk en goed gefilterd uit het water, terwijl NSAID’s veel moeilijker gezuiverd worden (en wel schadelijk zijn voor waterdieren).” Met name diclofenac komt veel in het water terecht. “Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat diclofenac ook als gel gebruikt wordt. Die gel kun je gewoon bij de drogisterij kopen. We weten dat vooral die gelvorm makkelijk in het water belandt.”
Piët legt uit hoe dat zit: “Je neemt maar ongeveer 6 procent van de gel die je smeert op in je huid, die andere 94 procent was je dus af met water of komt terecht in je kleren, waardoor het via de wasmachine in het water belandt. Dus met name door deze gel komen er echt grote hoeveelheden in het water. Daarbij wordt deze gel vaak ook nog eens onnodig gebruikt.”
Piët hoopt dat mensen wat bewuster worden bij het innemen van pijnstillers. “Zeker bij hoofdpijn zijn er best veel mensen die makkelijk meteen een ibuprofen innemen, terwijl dat helemaal niet de eerste keuze is. Deze mensen weten vaak niet dat paracetamol voor zowel je gezondheid als voor het milieu minder schadelijk is.”
Paracetamolletje slikken? Let op je houding, want die beïnvloedt de werking
Mocht je nu wel die volgende stap na paracetamol nodig hebben, heeft Piët advies hoe je dat het beste kunt doen om te zorgen dat het minder snel in het water komt. “Mocht je bijvoorbeeld die gel echt nodig hebben, blijkt uit onderzoek dat als je (na het aanbrengen) eerst je handen afveegt aan een tissue en deze weggooit voordat je je handen wast, er tot 66 procent minder diclofenac in het water terecht komt.”
“Wees ook kritisch als je zelf medicatie gaat halen zonder advies van een arts. Ga bij jezelf na of je het echt nodig hebt. Als dat zo is, koop dan niet meer dan nodig. Je loopt dan risico dat de houdbaarheid verloopt waardoor je het moet weggooien. Deze manier van weggooien is ook niet geheel onbelangrijk: gooi het niet in de gootsteen of in de wc, want dan belandt het direct in het water. Breng het terug naar de apotheek, want die zorgen dat de medicatie op de beste manier vernietigd wordt.”
Dat geldt ook voor mensen die langdurig medicatie gebruiken. “Soms kan het zijn dat je bepaalde medicatie al zo lang slikt, terwijl het eigenlijk niet meer nodig is. Als je hierover twijfelt, vraag dan eens aan je huisarts of dit nog wel zo nodig is. Daarbij is het ook zonde om langdurig te worden blootgesteld aan mogelijke bijwerkingen terwijl dit wellicht niet nodig is.”
Op dit moment hoeven we ons nog geen zorgen te maken over ons drinkwater, maar dat kan veranderen, benadruk Piët. “Daar komt steeds meer druk op te staan, doordat de medicijnen die we gebruiken steeds meer worden. Daarnaast wordt het water waar de medicijnen in terecht komen steeds minder door klimaatverandering. Het wordt een steeds grotere uitdaging voor drinkwaterzuiveringsinstallaties om het water schoon te houden.”
Disclaimer: dit is geen medisch advies. Dat deze methode bij sommige mensen effect heeft, betekent niet automatisch dat dit ook voor jou het geval is. Ga niet zomaar experimenteren, maar doe dit in overleg met een gediplomeerd arts.
Medicijnresten in water bedreiging voor milieu: 'Mannelijke vissen kweken eieren'
