Het humaan papillomavirus (HPV) wordt vaak in verband gebracht met vrouwen en baarmoederhalskanker. Wat veel mensen niet weten, is dat HPV ook andere vormen van kanker kan veroorzaken, waaronder mondkeelholtekanker.
Remco de Bree, KNO-arts en hoofd-halschirurg bij het UMC Utrecht, ziet een zorgwekkende toename van deze kankersoort door HPV.
“HPV is een virus met verschillende types, waarvan sommige kankerverwekkend zijn. Deze types worden voornamelijk via seksueel contact overgedragen. Het bekendst is baarmoederhalskanker, daar lezen we ook het meest over in het nieuws”, legt De Bree uit.
De Bree benadrukt dat hij geen expert is op het gebied van baarmoederhalskanker. “Je ziet het vaker bij vrouwen die op jonge leeftijd seksueel actief zijn geworden en die meer seksuele partners hebben gehad. Dat wijst erop – en studies ondersteunen – dat het op die manier wordt overgedragen.”
Hetzelfde type HPV dat baarmoederhalskanker veroorzaakt, kan ook leiden tot mondkeelholtekanker. “Dat is het gebied achter de mondholte, dus waar de keelamandelen liggen, de achterkant van de tong en het gehemelte.”
“Hoofd-halskanker kent iedereen van mensen die roken en drinken. Dat zijn de grote risicofactoren hiervoor, samen met aanleg. De biologische achtergrond is heel anders dan bij een HPV-tumor, ook al lijken ze vanbuiten hetzelfde.” Dat merkt De Bree ook bij zijn patiënten. “De ‘klassieke’ hoofd-halskankerpatiënt, die ik maar even de rokers en de drinkers noem, is gemiddeld 63 jaar oud. De gemiddelde leeftijd van patiënten met HPV-gerelateerde hoofd-halskanker ligt zeker tien jaar lager.”
Mondkanker door HPV: 'De arts zei dat ik maar moest nadenken over mijn begrafenis'
Volgens De Bree is er een duidelijke toename van dit soort kankers veroorzaakt door het HPV. “Alleen al in Nederland wordt 50 procent van de mondkeelholtekanker veroorzaakt door het HPV, de andere helft door roken en drinken. In het verleden was dat misschien 20 procent. In Scandinavische landen en de VS is het aandeel van de HPV-gerelateerde mondkeelholtekanker al richting de 70 procent.”
Zowel vrouwen als mannen tussen de negen en achttien jaar oud kunnen zich gratis laten vaccineren tegen het HPV. Over deze leeftijdscategorie is bewust nagedacht. “Je wilt dit doen vóór mensen seksueel actief worden. Als je gevaccineerd bent, kan het lichaam een besmetting met het HPV beter opruimen.” Volgens De Bree geldt dit ook voor mondkeelholtekanker.
Daarom vindt hij het belangrijk dat jongens en mannen zich ook laten vaccineren. Want hoewel de vaccinatiegraad te laag is bij vrouwen, gaat het toch de goede kant op. “De vaccinatie zorgt er heel goed voor dat een vrouw geen baarmoederhalskanker krijgt. Het lijkt er zelfs op dat het aantal gevallen van mondkeelholtekanker baarmoederhalskanker zal voorbijstreven als we niets doen.”
“Gelukkig gaan we nu iets doen met een landelijk programma voor jongens. Het is niet de positiefste tijd om een dergelijk programma te implementeren na COVID, maar in mijn ogen is het wel echt heel belangrijk. Je kunt er veel mee voorkomen.”
Hij hoopt dat iedereen zich van de noodzaak bewust is. “We hebben het nu voornamelijk over kanker als gevolg, maar met HPV kun je door baarmoederhalskanker ook iemand de kans op kinderen ontnemen. Dat doe je als man en vrouw samen, daarom is het net zo belangrijk dat mannen zich laten vaccineren“, benadrukt De Bree.
“We zoeken altijd naar manieren om ziektes te voorkomen. Nu is er iets wat relatief simpel is, waar je echt hele vervelende kankers mee kunt voorkomen, want ook mondkeelholtekanker is enorm vervelend. Dit gebied is cruciaal voor slikken, eten en spreken.”
Ook de behandeling is zwaar. “Als je dat gaat bestralen, krijg je bijwerkingen als een droge mond, smaakverlies, kwetsbaar slijmvlies. Het zijn hele uitgebreide behandelingen met een duur van zes tot zeven weken of een grote operatie met nabestralingen en chemotherapie erbij. Als je dit met een simpele vaccinatie kunt voorkomen, moet je dat met beide handen aangrijpen.”
Joost kreeg mond- en keelholtekanker door HPV: 'Behandeling is levensreddend, maar eigenlijk killing'
