Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over hormonen. Meer weten?

DOSSIER: HORMONEN

De anticonceptiepil

Er zijn drie verschillende soorten hormonale anticonceptie: het hormoonspiraaltje, de combinatiepil bestaande uit de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron en anticonceptiemiddelen die enkel progesteron bevatten. “Voor welke anticonceptie er gekozen wordt, is afhankelijk van een heleboel zaken: is er trombose in de voorgeschiedenis, heeft iemand borstkanker gehad of zijn er andere risicofactoren bekend bij de vrouw?”

Daarnaast wordt er gekeken naar de manier waarop je de anticonceptie wil toedienen. “Ben je iemand die elke dag een tablet in kan nemen of heb je iets nodig waarbij je er langdurig niet aan hoeft te denken? Ook kijkt de huisarts naar jouw verleden. Of je misschien bepaalde bijwerkingen hebt ervaren, waardoor een bepaalde hormoonpil minder geschikt is voor jou.”

Meisjes komen steeds vroeger in de puberteit terecht: hoe komt dat?Lees ook

Helpt tegen migraine

“Bij bepaalde soorten migraine moet je überhaupt bepaalde anticonceptiepillen niét gebruiken. Zoals migraine met aura, waarbij je een deel van je gezichtsveld verliest, misselijk wordt of een halo ziet. Hierbij mag je eigenlijk geen combinatiepil gebruiken omdat het het risico op trombose vergroot.”

“Heb je een pil voorgeschreven gekregen die gebruikt mag worden bij jouw soort migraine, en krijg je altijd migraine tijdens jouw menstruatie, dan kan het best helpen om de pil door te slikken. Je slaat dan namelijk de hormonale schommeling over die deze migraine prikkelt. Het is in dat geval de moeite waard om het te proberen.”

Hormonale migraine: wat is het en wat valt er tegen te doen?Lees ook

Pil zorgt voor moodswings

Vrouwen hebben twee soorten geslachtshormonen in hun lichaam: oestrogeen en progesteron. “Over het algemeen is het zo dat vrouwen zich het prettigst voelen bij het hormoon oestrogeen. Het verhoogt je libido, je haar en huid zien er goed uit en je voelt je sterker en mooier. Dit hormoon komt vrij rondom je eisprong. Progesteron komt vrij ná de eisprong en zorgt ervoor dat we ons een beetje down voelen. Je glas is half leeg, je kunt acne krijgen en slaapt slechter.”

“In je natuurlijke cyclus kun je ook iets van moodswings ervaren, door deze verhouding van oestrogeen en progesteron. Maar gebruik je de pil, dan worden deze hormonen structureel verlaagd: je voelt de highs niet. Stop je met de pil, dan stijgt je oestrogeen weer. Al zijn er ook vrouwen die tijdens hun natuurlijke cyclus heel hoge pieken en dalen ervaren, en zich juist stabieler voelen door de pil te slikken.”

De (on)zin van cyclus-apps volgens een gynaecoloog: 'Allesbehalve precies' Lees ook

“De combinatiepil zorgt ervoor dat je toch nog een beetje oestrogeen hebt. Gebruik je de pil met enkel progesteron, dan zakt je oestrogeen nog verder naar beneden. Het is net als met eten: wat vind je lekker? Een kwestie van smaakontwikkeling, en zo werkt het ook met hormonen. Maar over het algemeen voelen vrouwen zich fijner bij een hogere dosis oestrogeen, en wordt dit door de pil verlaagd.”

Je komt aan door de pil

“Hormonen zijn onderdeel van je stofwisselingsmechanisme. Het wijzigen van je hormonen – door bijvoorbeeld te beginnen met de pil – kan wijzigingen in je stofwisseling teweegbrengen. Dus het klopt: je kunt echt aankomen van de pil. Maar wie, hoeveel en bij welke pil: dat is dan weer niet te voorspellen.”

Vergroot kans op trombose

“Heb je een genetische aanleg, rook je, heb je overgewicht, hoe beweeg je, heb je bepaalde aandoeningen: allemaal factoren waar de kans op trombose vanaf hangt. De pil geeft inderdaad een klein extra risico, bovenop het al heel kleine bestaande risico om überhaupt trombose te krijgen. Maar het extra risico is wel zover achter de komma, dat het verwaarloosbaar is. Je moet weten waar je aan begint, maar als dokter vind ik het niet zodanig dat dit je keuze moet beïnvloeden.”

“Starten-stoppen-starten-stoppen met de pil is dan weer niet verstandig. De eerste maand van het gebruik van de pil is het meest risicovol.”

Raisa plant haar agenda volledig rondom haar cyclus: 'Ovulatie? Dan ga ik hardlopen'Lees ook

Doorslikken is niet goed voor je

“Een fabel. Het doorslikken van de pil is géén probleem. Het is een ouderwetse gedachte dat we moeten menstrueren. Tijdens je eisprong wordt er ‘een bedje opgemaakt’, en de menstruatie is simpelweg het afhalen van dit bedje wanneer er geen zwangerschap plaatsvindt. Gebruik je de pil, dan treedt er meestal geen eisprong op, en wordt er dus ook geen bedje opgemaakt. Een stopweek tijdens het gebruik van de pil is dus helemaal niet nodig.”

“Het is wel zo dat – als je de pil heel lang doorslikt – het bedje zo schraal wordt, dat het hierdoor gaat bloeden. Dan krijg je dus een doorbraakbloeding. Op dat moment las je wél een stopweek in, zodat je eigen hormonen weer gaan groeien en aanvullen, en die schraalheid verdwijnt. Maar hoelang je kunt doorslikken verschilt per persoon: je moet luisteren naar je lijf.”

Volwassen en acne

“Dit vind ik een lastige: sommige pillen hebben een anti-androgene werking. Dit betekent dat ze een positief effect hebben op bijvoorbeeld acne en overbeharing. Maar dit zijn wel pillen die we eigenlijk liever niet meer voorschrijven, vanwege het risico op trombose. In dit soort gevallen vraag ik meestal advies aan een dermatoloog. Een verstoring in je hormonale balans kan wel voor huidverandering zorgen, en het dalen van oestrogeen kan juist acne geven.”

Maandenlang niet ongesteld, puistjes en haar op je gezicht: dit is de hormonale aandoening PCOSLees ook

“Het lastige aan hormonen is, en dat geldt voor élke bijwerking: elke vrouw reageert anders op welke combinatie dan ook. En we begrijpen (nog) niet zo goed welke vrouw waarom op welke pil reageert. Het is vaak een kwestie van uitproberen: wat past bij jou, en waar voel je je het best bij. Dat is soms heel lastig, maar het is goed om hormonale anticonceptie minimaal drie, maar het liefst zes maanden de kans te geven om te kijken wat het bij je doet.”

“Omdat we wél weten dat de bijwerkingsprofielen bij een pil met enkel progesteron wat heftig zijn, begint de huisarts vaak met het voorschrijven van de standaard (combinatie)pil. Hiervan weten we dat de risico’s heel laag zijn, en deze over het algemeen goed verdragen wordt.”

Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over hormonen. Meer weten?

DOSSIER: HORMONEN

Deze 3 vrouwen zijn in de overgang én hebben pubers vol gierende hormonen thuis: 'Bloedirritant'Lees ook