Ruim vier op de tien Nederlanders voelt zich ‘enigszins’ of zelfs ‘erg’ eenzaam, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Maar eenzaamheid is knap moeilijk te herkennen – en lang niet iedereen weet hoe ‘ie een eenzaam iemand moet helpen.
We belden maatschappelijk werker Jolanda Padding van de Luisterlijn om te vragen hoe je er écht kunt zijn voor iemand die eenzaam is. In deze Week tegen Eenzaamheid, maar óók daarna.
Weet het te herkennen
“Eenzaamheid is de grootste reden dat mensen contact opnemen met de Luisterlijn”, vertelt Padding. “Dat zullen ze alleen niet zo snel zeggen. Vaak beginnen ze over iets anders. Een ziekte, bijvoorbeeld, of dat ze net met pensioen zijn en nu vrijwilligerswerk zoeken. Eenzaamheid is toch nog een taboe. Maar als je doorvraagt, is dat vaak wel wat eronder zit.”
Door dat taboe kan het lastig zijn om eenzaamheid te herkennen in mensen om je heen. “Daarom is het goed om het soms op de man af te vragen hoe het gesteld is met iemands sociale contacten. Als iemand net met pensioen is, vraag dan concreet hoe het met diegene gaat, of er genoeg mensen zijn bij wie diegene zich op zijn gemak voelt om daarover te praten. Daarmee kom je het verst.”
Tiffany (27) deelt ervaring met eenzaamheid: 'Elke dag was overleven'
Let extra op bij ingrijpende gebeurtenissen
Eenzaamheid ontstaat vaak na een ingrijpende gebeurtenis, zegt Padding. “Bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, het beëindigen van een relatie of een blessure waardoor iemand niet meer kan deelnemen aan de sport die een grote rol speelde in zijn of haar leven.” Op die momenten is het extra belangrijk om af en toe te vragen hoe het gaat met iemand én diens sociale contacten.
Neem ook niet zomaar aan dat iemand niet eenzaam is als diegene veel vrienden lijkt te hebben: “Het gaat om de kwaliteit van je contacten. Bij wie durf je echt jezelf te zijn? Het aantal vrienden is veel minder belangrijk dan het gevoel dat er iemand voor je is als je dat nodig hebt. Emotionele eenzaamheid weegt het zwaarst.”
Benoem de eenzaamheid
“Weinig mensen die de Luisterlijn bellen, beginnen uit zichzelf over eenzaamheid. Ze praten eerder over een probleem waarvan ze vinden dat ze er wel over ‘mogen’ praten”, zegt Padding. “Soms benoemen we dan zelf: ‘Het kan best eenzaam zijn om daarmee om te moeten gaan’.”
“Het kan bevrijdend werken als je het beestje bij de naam noemt.” Als je eromheen draait, voelen mensen zich juist niet gezien.
Marieke (32) worstelde met eenzaamheid: 'Gordijnen dicht en telefoon op stil'
Vraag wat iemand nodig heeft
“Als je weet dat iemand in je directe omgeving zich eenzaam voelt, kun je vragen waar diegene behoefte aan heeft. Is dat af en toe bellen, een keer samen eten?” Mensen vinden het vaak ook fijn als jij uit jezelf een berichtje stuurt. Hulp vragen kan lastig zijn, en zelf interesse tonen geeft aan dat je echt aan iemand denkt.
“Wees je er tegelijkertijd van bewust dat het niet altijd in jouw macht ligt om iemand te helpen”, waarschuwt Padding. “Je kunt iemands eenzaamheid wel willen oplossen, maar soms heeft iemand dingen nodig die jij niet kunt bieden. Het is belangrijk om er niet onder gebukt te gaan als het je niet lukt om iemand te helpen.”
Maak verbinding met kleine dingen
Padding vertelt dat ze één keer per maand bij een oudere man in de buurt langsgaat. Dan kookt ze voor hem en eten ze samen. “Daar halen we allebei veel uit, en het is heel laagdrempelig omdat het slechts af en toe is. Het zijn vaak de kleine alledaagse dingen die het ‘m doen. Eten en drinken doen we toch allemaal, dus maaltijden zijn een goed moment om contact te creëren.”
Maar dat praatje bij de bushalte helpt ook, zegt ze. “Er zijn altijd wel gemeenschappelijke ervaringen waar je het over kunt hebben, al is het een regenbui. Of kijk in de trein eens niet op je telefoon, maar maak verbinding via oogcontact. Je lost iemands eenzaamheid dan niet meteen helemaal op, maar het alledaagse praatje speelt wel een belangrijke rol in het geheel van iemands sociale contacten. Alle kleine steentjes dragen bij.”
Focus op zingeving
Sociale contacten zijn heel belangrijk in iemands leven, maar niet het enige wat voor mensen van waarde is. Padding: “Aan oudere, maar ook jonge mensen is het interessant om te vragen waarvoor zij hun bed uit komen. Daarover praten levert een goed gesprek op én stimuleert misschien om een leegte op te vullen met zinvolle dingen.”
Bij de Luisterlijn kun je 24/7 terecht als jij een luisterend oor zoekt. Je kunt bellen op 088 0767 000 of chatten via deluisterlijn.nl. Wil je zelf actief iets doen tegen de eenzaamheid in de samenleving? De Luisterlijn is altijd op zoek naar nieuwe vrijwilligers die een luisterend oor willen bieden aan mensen die daar behoefte aan hebben. Meer informatie vind je op de website.
Marijkes dochter worstelt met depressie en anorexia: 'De strijd is eenzaam'
