In een tweedelige special duikt De Universiteit van Nederland Podcast in de kenniskloof rondom de cyclus, hormonen, en het effect dat ze hebben op ons brein.
In de podcast vertelt anticonceptie-researcher Anne Marieke Doornweerd van de Universiteit Utrecht over de invloed van hormonen op onze hersenen.
Anne Marieke Doornweerd onderzoekt hoe hormonen onze emoties beïnvloeden. “Het is inmiddels al langer duidelijk dat er een link is tussen hormonen en je stemming. Er zijn veel persoonlijke anekdotes over die steeds meer ondersteund worden door de wetenschap”, aldus Doornweerd in de podcastaflevering Bloody Science 1: Hoe de cyclus je hersenen continu verandert. “We weten ook dat hormonen je hersenen kunnen beïnvloeden, dat is nog wat nieuwer.”
Ze vertelt over een onderzoek uit 2020 in Santa Barbara. “Daar hebben ze een van de onderzoekers tijdens de gehele cyclus elke dag in een scan gelegd, en de bloedwaardes van de hormonen gemeten. Ze zagen dat gedurende de cyclus je hersenstructuur verandert. Dit gaat met name om de hersengebieden die vooral cognitieve en emotionele functies hebben. Het is eigenlijk een van de eerste studies die bij één persoon heeft aangetoond dat die fluctuaties gedurende de cyclus er echt zijn.”
Wat dat betekent en hoe dat werkt, is nog heel moeilijk om aan te tonen. “Het wordt steeds meer onderzocht, maar hoe het precies werkt weten we nog niet”, vertelt Doornweerd. “Het gebrek aan onderzoek over deze onderwerpen past heel goed bij de trend om seks specifieke effecten, en nog specifieker de vrouw specifieke ervaringen en aandoeningen weinig te onderzoeken.”
Zo werden vrouwen geweerd uit onderzoeken omdat mannen hormonaal gezien eenvoudiger zijn. “De variatie bij mannen en vrouwen is eigenlijk hetzelfde. Sterker nog, bij vrouwen is die ruis meer te verklaren door de cyclus. Bij mannen is dat een stukje moeilijker. Bij mannen gaat het vooral om testosteron, wat ook een belangrijke functie bij vrouwen heeft die vaak onderbelicht is.”
Hoger testosterongehalte bij vrouwen door frisdrank: 'Kan zorgen voor overbeharing en puistjes'
“Testosteron kent geen maandelijkse cyclus, maar een dagelijkse. Dat hormoon piekt direct na het wakker worden en daalt gedurende dag. Testosteron is vooral gevoelig voor externe factoren, waardoor het juist heel variabel is.” Volgens Doornweerd worden hormonen heel erg geassocieerd met de vrouw. “Als je mens bent, dan ben je van nature een hormonaal wezen. Je hele lichaam wordt gereguleerd door je hormonen. Dat daar, vooral voor vrouwen, een waardeoordeel op is afgeschoven, is niet gegrond.”
Zo is er een selecte groep, drie tot acht procent van de menstruerende vrouwen, die te maken heeft met Premenstrual Dysphoric Disorder (PMDD). “Dat zijn premenstruele symptomen die ontstaan in de laatste week van de cyclus waar deze groep vrouwen heel heftig op reageert. De depressieve klachten die daarmee gepaard gaan zijn vergelijkbaar met een milde tot zware depressie”, legt Doornweerd uit.
“Het gaat hier om een abnormale reactie van je hersenen op hormonen, maar er is geen verschil in hormonale waardes.” Zo zijn er veel hypotheses over waarom vrouwen met PMDD zo heftig reageren op de afname van hormonen aan het einde van de cyclus. “Er zijn indicaties dat bij vrouwen met PMDD de functie van serotonine in de hersenen anders is in die week voor de menstruatie.” Serotonine, ook bekend als het gelukshormoon, heeft effect op je stemming, eetlust, energie en slaapritme. “Dat kan dus gelinkt worden aan die heftige stemmingswisselingen.”
Toch is er nog altijd te weinig informatie over deze onderwerpen. “Hormonen en de interactie met jouw mentale gesteldheid is een heel complex verhaal. Als we kijken naar de cyclus, is geen enkele hetzelfde. De ene cyclus is de andere niet. Dat maakt het heel complex.”
Beluister de hele aflevering hier:
Zó werkt je menstruatiecyclus en dit is hoe je op elke fase (en bijbehorende ongemakken) kunt inspelen
