Afscheiding is volstrekt normaal en een teken van een werkend vaginaal microbioom. Gynaecoloog Jeroen Dijkstra legt uit hoe dat precies zit en wat je vooral niét moet doen als je merkt dat de balans zoek is.
“Een gezond vaginaal microbioom voorkomt infecties. Daar moet je vooral niet te veel aan doen.”
Je hebt het wellicht niet meteen door, maar het vaginaal microbioom houdt jouw vagina gezond. In een vaginaal microbioom zitten miljoenen bacteriën die beschermen tegen infecties, schimmels, blaasontstekingen en zelfs soa’s.
Maar wat is het precies? Jeroen Dijkstra, gynaecoloog in Isala Zwolle, legt uit hoe het zit: “Een microbioom is een samenstelling van verschillende micro-organismen die in een bepaalde omgeving samenleven, bijvoorbeeld in de blaas, darmen of vagina. Deze bacteriën zorgen ervoor dat het interne milieu in stand gehouden wordt. In het vaginaal microbioom bevinden zich voornamelijk lactobacillen, ook wel melkzuurbacteriën. Deze bacillen zorgen ervoor dat de zuurgraad intact blijft en ongewenste schimmels en bacteriën geen kans krijgen om te groeien.”
Laten we beginnen bij het begin: een mens komt steriel ter wereld, zonder enige bacterie in het lichaam. “Als een kind door het geboortekanaal komt, start de aanmaak van een eigen microbioom in de darm”, legt Dijkstra uit. “Het microbioom is bij de geboorte al aanwezig, maar tijdens de puberteit verandert de samenstelling van dit microbioom.”
Dat komt door de aanmaak van het vrouwelijk hormoon tijdens de puberteit. “Tijdens deze levensfase neemt de productie van oestrogeen toe, waardoor melkzuurbacteriën in het microbioom dominanter worden. Hierdoor ontstaat een zuur milieu waar de melkzuurbacteriën goed in gedijen. Zo ontwikkelt zich een gezond en stabiel vaginaal microbioom.”
Deze hormonale veranderingen zorgen ook voor afscheiding, en dat is volstrekt normaal en heeft een zeer belangrijke functie. “Afscheiding zorgt ervoor dat het microbioom gezond blijft. Het beschermt tegen de ontwikkeling van ongewenste schimmels, bacteriën en zelfs soa’s”, zegt Dijkstra. En toch dat is een van de meest gehoorde klachten op het spreekuur van de gynaecoloog: “Ik zie veel vrouwen die zeggen ‘mijn afscheiding is abnormaal’, terwijl dat vaak helemaal niet het geval is.”
Met ‘abnormaal’ bedoelen vrouwen vaak de hoeveelheid afscheiding. “De hoeveelheid is erg wisselend van vrouw tot vrouw”, vertelt Dijkstra. “Daarnaast verandert de vaginale afscheiding door de menstruatiecyclus heen.”
Eerder sprak LINDA. met gynaecoloog Noor Paridaans over deze veranderingen tijdens de menstruatiecyclus: ‘Rondom je ovulatie is het meestal wat helderder van kleur, transparanter. In de periode tussen ovulatie en menstruatie kan het wat witter en dikker zijn, soms ook plakkeriger’, vertelde zij.
Daarnaast speelt hormonale anticonceptie een rol: ‘Als je hormonale anticonceptie gebruikt, kan dit ook invloed hebben op de samenstelling van je vaginale afscheiding. Met hormonen onderdruk je namelijk je natuurlijke cyclus, waardoor de eisprong niet plaatsvindt. Dit kan ervoor zorgen dat het type afscheiding juist de hele maand hetzelfde is.’
De verandering in afscheiding verschilt erg van vrouw tot vrouw en is dus volstrekt normaal. “Dat moet je vooral niet verstoren, het heeft juist een hele goede functie”, gaat Dijkstra verder. “Afscheiding houdt de vagina gezond en schoon.”
En toch raakt de balans af en toe zoek. Bloed tijdens je menstruatie kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat de zuurgraad in het microbioom verstoord wordt. Vaak hebben vrouwen dit niet eens door en herstelt het zich vanzelf weer. Maar soms ontstaan er wel lichte klachten als jeuk, irritatie of een verandering in afscheiding.
Mocht dit gebeuren, dan zijn er een aantal dingen die je volgens de gynaecoloog juist niét moet doen: “Probeer de balans niet zelf te herstellen. Doe geen inwendige spoelingen, gebruik geen zeep en ventileer goed door geen of weinig synthetische materialen te dragen. Dat zijn allemaal factoren die het microbioom tijdelijk kunnen veranderen. Af en toe kan dit weinig kwaad, maar doe je dat allemaal te vaak, dan kan de balans langer verstoord worden.” En dat kan zorgen voor nóg meer jeuk, branderigheid of irritatie.
Een langdurende verstoorde balans kan namelijk voor ergere klachten zorgen. “Dan groeien er te weinig melkzuurbacteriën”, legt Dijkstra uit. “De zuurgraad van de vagina verandert, omdat er andere bacteriën groeien die minder zuur aanmaken.” Dat kan zich uiten in bacteriële vaginose; er ontstaat dan een visachtige geur en afscheiding krijgt vaak een meer geel-groenige kleur, in plaats van wit zoals die normaal hoort te zijn. Dit is niet gevaarlijk en is op te lossen met een antibioticakuur.
“Dat geldt ook als er sprake is van een schimmelinfectie, dan is de afscheiding wat meer yoghurtachtig of brokkelig, maar is er niet per se sprake van een rare geur”, gaat Dijkstra verder. “Een schimmelinfectie hoef je niet altijd te behandelen als je er weinig klachten van hebt, het herstelt zich vaak vanzelf. Bij veel last kan een antischimmelmiddel van de drogist helpen.”
Blijf er dus vooral vanaf, want hierdoor wordt de balans zo min mogelijk verstoord en blijft je vaginaal microbioom gezond. Maar: “Gaan de klachten niet over, heb je bijvoorbeeld hardnekkige jeuk, brokkelige afscheiding die na een behandeling niet overgaat, bloed bij je afscheiding of heb je bloedverlies tussen de menstruaties door, dan is er wellicht wat anders aan de hand. Dan is het altijd raadzaam naar de huisarts te gaan,” sluit Dijkstra af.
Heet, heter, heetst: dit zijn (zomerse) triggers voor een vaginale schimmelinfectie
