Gebaren

“Ik ben kind van dove ouders, dus ik ben opgegroeid met gebarentaal als eerste taal. Ik heb daardoor ervaren wat de voordelen zijn als horend iemand die gebarentaal kan”, vertelt Lissa Zeviar. “In Amerika kwam ik een onderzoek tegen waaruit bleek dat horende ouders met een handvol gebaren de essentie van hun boodschap kunnen overbrengen aan hun horende kinderen.” Wanneer Zeviar zelf een zoon krijgt aan wie ze gebaren leert, ervaart ze enorme voordelen. Ze richt Gebarenstem op om in Nederland meer bekendheid te creëren over communicatie verrijken met gebaren.

Voordelen

“Je krijgt zo veel inzicht in de wereld van je kind, dat is enorm waardevol. Het leidt tot minder frustratie van zowel de ouders als het kind. Je neemt namelijk echt de tijd om te kijken wat je kind wil, ook zonder woorden”, vertelt Zeviar.

“Het geeft een kind ook zelfvertrouwen als jij het begrijpt. Normaal gesproken ben je aan het invullen wat je kind wil, dan wordt het overal in meegesleept. Terwijl je je kind een extra hulpmiddel biedt om te communiceren, als je de tijd neemt voor een gebaar.”

Van ‘bal’ tot ‘eten’

Moet je dan als horende ouder heel snel gebarentaal gaan leren als je nu in verwachting bent? “Zeker niet. Het is juist niet de hele gebarentaal, die heeft een eigen zinsopbouw en grammatica. Dit gaat om een aantal gebaren uit de taal.”

Het is voldoende om te beginnen met twaalf gebaren als je baby zes maanden oud is. Het gaat dan om aanduidingen voor ‘bal’, ‘melk’ en ‘eten’, die je gebaart terwijl je het woord uitspreekt. Vanaf daar kun je er meer toevoegen, maar de volledige gebarentaal leren is niet nodig. “Het gaat slechts om een handvol gebaren die de essentie ondersteunen van wat je zegt.”

Frustratie

Wouter heeft zijn dochter Norah – nu drie jaar oud – ook gebaren tekens aangeleerd. “Onze dochter had opstartproblemen, waardoor we in een revalidatiekliniek terecht zijn gekomen om haar verder op weg te helpen. Toen ze anderhalf jaar oud was kwamen we in contact met logopedie. Hier hebben we op advies van de logopedist, gebaren aangeleerd”, vertelt Wouter aan LINDA.

“We hebben een heel koppig en eigenwijs meisje. Dat levert soms veel frustratie en onbegrip op. Ze wil bijvoorbeeld niet dat we haar gelijk helpen. Door gebaren zoals ‘helpen’ en ‘genoeg’ te gebruiken, kunnen we elkaar veel beter begrijpen. Ze geeft heel duidelijk aan wanneer we haar wél mogen helpen. Officieel is dat door twee vuisten boven elkaar te brengen en net te doen alsof je iets grijpt, maar bij Norah is het haar handen in elkaar vouwen.”

Gemak

In sommige gevallen is het makkelijker voor een kind om een gebaar te maken dan om een woord uit te spreken. Denk bijvoorbeeld aan het woord ‘vliegtuig’, dat is makkelijker om met je handen uit te beelden dan om te articuleren.

Is er een risico dat je kind door het gemak van dit soort tekens later leert praten? “Integendeel. Dat vrezen mensen soms, maar het is juist andersom. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die gebaren leren, eerder met taal bezig zijn. Veel kinderen gaan juist eerder spreken. Doordat er verschillende paden naar het taalcentrum in de hersenen worden gebruikt – ze horen, zien én voelen wat er wordt gezegd – krijgt dit gebied extra stimulans. Op jongere leeftijd is de woordenschat van gebarende kinderen groter dan die van kinderen die hier niet bekend mee zijn.”

Combinatie

De combinatie van gesproken taal en gebaren biedt meer mogelijkheden. Vanuit het kind naar de ouder is er dan vaak meer duidelijkheid. “Als een kind ‘melk’ gebaart en de klank ‘meh’ maakt, is het duidelijk dat het kind melk wil. Terwijl ‘meh’ zonder gebaren wel honderd dingen kan betekenen.”

Als je kind eenmaal kan praten, hoeven de gebaren niet direct de deur uit. Zeviar gebruikt ze nu haar kinderen ouder zijn nog altijd. “Het is zo leuk om gebaren te gebruiken, ik doe het nog dagelijks. Als mijn kinderen soms ver weg zitten en ik heb geen zin om te schreeuwen, dan gebaar ik gewoon. Of bij zwemles door het raam.” Het beperkt zich dus niet alleen tot situaties waarin je elkaar niet begrijpt. “Als je iets naar je kind wil gebaren wat niet iedereen mag weten, kan het ook van pas komen. Of als je op het schoolplein ‘I love you’ wil gebaren.” De voordelen en mogelijkheden zijn eindeloos.

Bij Wouter helpen de gebaren enorm om elkaar beter te kunnen begrijpen: “Het haalt zo veel frustratie weg. Nu kan ze al praten, maar als ze even niet op het woord komt of als ze zichzelf nog duidelijker wil maken, gebruikt ze ook de gebaren. Bewegen met je handen is zo veel makkelijker dan de alle spieren in je gezicht gebruiken om te praten. Vooral op die leeftijd.”

Court (22) is doof en brengt muziek uit met sor en Sigourney K: 'Zo leert iedereen gebarentaal'Lees ook