Is de plantaardige 3D-biefstuk van Loetje al een ver-van-mijn-bed-show? Dan klinkt een écht stukje vlees uit een laboratorium misschien helemaal als science fiction. Maar in werkelijkheid ligt kweekvlees – waarschijnlijk – binnen een paar jaar op je bord. Ja, heus.
En de ontwikkelingen binnen de Tweede Kamer van de afgelopen maanden kunnen daar nog wel eens vaart achter zetten.
Kweekvlees is vlees dat, nu nog in laboratoria maar later in voedselfabrieken, uit dierlijke cellen wordt gekweekt en waar geen dierenleed, slachtafval en veel minder uitstoot voor nodig is. Het kan zijn dat je nog er nog nooit van hebt gehoord, maar zo nieuw is het idee niet. De eerste hersenspinsels over dit soort vlees kwamen van Winston Churchill, in 1931 welteverstaan. Uiteindelijk was het de Nederlandse arts Willem van Eeden die in de jaren 90 een patent indiende om vlees te maken van stamcellen.
Zo’n twintig jaar later, in 2013, liet professor Mark Post de wereld kennis maken met de allereerste kweekhamburger ooit. Ook Daan Luining, oprichter van Meatable, werkte mee aan dit eerst stukje kweekvlees.
Luining is ondertussen al jaren bezig met het produceren en onderzoeken van kweekvlees. Écht vlees, benadrukt hij. “De cellen worden gevoed, warm gehouden en krijgen zuurstof. Je hoeft er alleen geen koe voor te slachten.” Het alternatieve vlees ligt nog niet in de supermarkt, maar volgens Luining is er nu sprake van een doorbraak.
De Tweede Kamer heeft namelijk een motie aangenomen die het proeven van kweekvlees mogelijk maakt. “We zijn heel hard bezig om kweekvlees op ieders bord te krijgen”, zegt Luining. “We zijn daarom blij met de doorbraak in de Kamer. Deze motie maakt het mogelijk om straks ook in Nederland consumenten te laten zien – en op uitnodiging te laten proeven – waar we mee bezig zijn.”
Leonardo DiCaprio investeert in Nederlands kweekvlees
Kweekvlees kan namelijk een positieve impact hebben op de wereld, verwacht Luining. Zo kan gecultiveerd vlees veel duurzamer en efficiënter geproduceerd worden, dan een ‘gewoon’ stukje vlees. Je hoeft hiervoor namelijk geen dieren groot te brengen, te voeden, te huisvesten en vervolgens te slachten.
“Er is sprake van minder uitstoot, het vlees is vrij van antibiotica en het voorkomt infecties zoals vogelgriep. Of het nou vanwege klimaatverandering is, je gezondheid of dierenwelzijn; door kweekvlees te eten kun je bijdragen aan deze pijlers”, zegt de ondernemer.
Kweekvlees heeft – als het goed is – dezelfde eigenschappen en voedingswaarden als conventioneel vlees. “We willen diversiteit creëren en een alternatief bieden op vlees en plantaardige producten”, zegt Luining. “Een duurzaam alternatief om de groeiende wereldbevolking en een alsmaar stijgende vraag naar vlees tegemoet te kunnen komen.” Toch ligt kweekvlees voorlopig nog niet in de supermarkt. Verkopen mag nog niet en ook het proeven van het product was tot nu toe niet aan de orde.
“Het is belangrijk dat het via de richtlijnen gaat; zo’n product op de markt brengen kost tijd en vraagt om zorgvuldigheid”, weet Luining. Hij verwacht in de komende twee jaar de eerste goedkeuring te ontvangen om het product op de markt te brengen. Vermoedelijk in Singapore, waar een vergelijkbaar product al eerder is goedgekeurd. Wanneer het in Nederland in de schappen ligt is nog niet bekend. Maar nadat er geproefd kan worden, kan het rapport ingediend worden bij de Europese regelgevende instantie.
Aan de hand van eiwit- en vetanalyses weten ze bij Meatable dat een kweekbiefstuk waarschijnlijk hetzelfde smaakt als een biefstuk zoals we ‘m al kennen. Maar om het product zo aantrekkelijk mogelijk te maken, is proeven een belangrijke component. “De proeven met consumenten zijn wat ons betreft de ultieme test”, zegt Luining.
Dus hoe sneller er geproefd kan worden, hoe sneller die kweekbiefstuk op ons bord ligt. Maar wil de consument dat wel, vlees uit een laboratorium? Cor van der Weele, voormalig hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Wageningen, deed onderzoek naar kweekvlees. “Omdat het product nog niet op de markt is, onderzochten wij hoe men reageert op het idee van kweekvlees”, vertelt Van der Weele.
De eerste reactie was vaak: te onnatuurlijk en te technologisch. “Maar daarop vroeg een andere deelnemer zich vaak meteen af in hoeverre ons huidige vlees eigenlijk nog natuurlijk is. Dus die eerste reacties zeggen eigenlijk niet zoveel, die veranderen. Mensen laten er al snel complexere gedachten op los.”
Zo brengt kweekvlees volgens Van der Weele vooral ook dubbele gevoelens over vlees naar boven. Zullen mensen het laboratoriumvlees uiteindelijk gaan omarmen? “De verandering verloopt via een proces van heen en weer denken en gewenning. In eerste instantie klinkt het kweekvlees vreemd, maar na een tijdje zeggen mensen bijvoorbeeld dat het eigenlijk ook vreemd is dat we het normaal vinden om dode dieren te eten”, legt Van der Weele uit.
“Dubbele gevoelens zijn belangrijke onderdelen van veranderingsprocessen, maar leiden vaak niet meteen tot ander gedrag.” Volgens Van der Weele hebben we ook hulp van buitenaf nodig, zoals aanmoediging van de overheid en betere alternatieven. Dat zou volgens de hoogleraar de transitie naar kweekvlees kunnen versnellen.
Maar zolang het nog niet in de supermarkt ligt, kunnen we alleen nog maar speculeren over de toekomst. “Zolang het er nog niet is, blijft de dialoog over kweekvlees de perfecte manier om met andere ogen naar gewoon vlees te kijken”, aldus de hoogleraar.
Dit artikel verscheen voor het eerst op 26 maart 2022 op LINDA.nl
Moet ik mij schuldig voelen als ik asperges wil eten?
