Vrijwel alles in de wereld is getest of afgestemd op de ‘reference man’: een standaard witte man. Journalist Sophie Frankenmolen deed onderzoek naar dit fenomeen en maakte er de vierdelige docuserie ‘Reference Man’ over.
Aan LINDA.nl vertelt Frankenmolen waarom het zo belangrijk is dat we hiervan op de hoogte zijn.
De dummies die worden gebruikt bij het testen van auto’s op de impact van ongelukken? Die zijn gebaseerd op het lichaam van de ‘standaardman’: een man van rond de 1.80 meter en 70 kilo zwaar. De beste gemiddelde temperatuur in een kantoorpand? Vastgesteld op de standaardman. Online algoritmes? Je raadt het al: afgestemd op de standaardman.
“Zo’n twee jaar terug begon ik met het verzamelen van krantenartikelen waarin subtiel naar voren kwam dat er werd gemeten met een mannelijke meetlat. Zoals dat auto’s alleen met mannelijke crashdummies worden getest. Na een tijd besefte ik dat het geen losse incidenten waren, maar dat er een rode draad in bleek te zitten: de standaardman”, legt Frankenmolen ons uit.
De journaliste zette haar bevindingen op papier en besloot er een documentaireserie over te maken. “Dat er ongelijkheid is in de samenleving, is helaas een bekend gegeven en helaas ook niet nieuw. Dat het ook verstopt zit in zaken die zich voordoen als neutraal, is bizar. Zoals de standaardtemperatuur. Maar er zijn ook levensbedreigende voorbeelden. Zo zijn veel onderzoeken, zoals naar herseninfarcten, vaak zonder dat we dat weten grotendeels gericht op mannen.”
Wat dat in de praktijk betekent, wordt duidelijk in de eerste aflevering van de documentaire. Doordat veel medische kennis gebaseerd is op mannenlijven, is er vaak minder kennis over het vrouwenlijf. Met soms desastreuze gevolgen. Zo komt in aflevering één een vrouw aan het woord bij wie een herseninfarct pas veel te laat werd ontdekt, omdat symptomen die vrouwen krijgen anders zijn dan mannen.
De standaardman zorgt niet alleen voor verschillen tussen man en vrouw, maar ook tussen witte mensen en mensen van kleur. “Bijvoorbeeld door algoritmes. Data waarmee algoritmes worden getraind, bevatten vaak meer informatie over de reference man. Er is dus een kennisgat over iedereen die niet op hem lijkt. Dat is gevaarlijk als die algoritmes, die neutraal lijken, vervolgens beslissingen voor ons nemen. Zoals over hypotheken, creditcards en banen, maar ook bij bijvoorbeeld gezichtsherkenning.
Gelukkig zijn er op internationaal niveau al veel expert die zich hard maken voor het aanbrengen van veranderingen in de standaardman. “Het is zo belangrijk dat dit gesprek gevoerd wordt. Alles wat wij zien als neutraal, hoeft dat namelijk helemaal niet te zijn. De Reference Man is absoluut niet iets evils bedacht om mensen van kleur en vrouwen te benadelen. Maar het is goed om meer bewustzijn te creëren rondom zijn bestaan”, sluit de journalist af.
Het vierluik ‘Reference Man’ is te zien van maandag 10 tot en met donderdag 13 januari om 22.15 uur bij BNNVARA op NPO 2
Vrouwenorganisatie wil stereotypes uit schoolboeken tegen de loonkloof
