‘It’s been a long time coming’: Taylor Swift staat donderdag, vrijdag én zaterdag in een uitverkochte ArenA. De concerten in Amsterdam trekken fans van over de hele wereld. Waarom is juist Taylor Swift zo populair?
Het is de vraag die dertien schrijvers (en fans van de Amerikaanse alleskunner) zichzelf stellen in de bundel T.S. van uitgeverij Atlas Contact.
Toen Swift negen jaar geleden voor het laatst optrad in Nederland moest ze het nog met 17.000 man doen, maar met drie uitverkochte avonden in de ArenA staat ze deze week voor minstens 150.000 concertgangers. Ondanks die grote getallen staat Facebook enkele dagen voor de shows nog vol berichten van wanhopige fans, en ook op TicketSwap zijn 100.000 mensen op zoek. Omdat het zo verrekte moeilijk is om een ticket te bemachtigen, wordt die strijd onder fans ook wel ‘The Great War’ genoemd.
Van de tiener-country van Fearless (2008) tot de synth pop van 1989 (2014) en de twee indie-platen die ze tijdens de pandemie maakte: in het ruim drie uur durende concert gaat Swift een voor een haar albums af. Die tijdreis leverde haar sinds maart 2023 al meer dan een miljard op en de bioscoopfilm gooide daar nog 200 miljoen bovenop. En dan zijn er elke avond óók nog fans die de show van A tot Z livestreamen via TikTok.
Zo zijn er eigenlijk niet genoeg superlatieven om het huidige succes van Taylor Swift (34) te beschrijven. Al achttien jaar lang domineert haar muziek de hitlijsten, en haar laatste album The Tortured Poets Department is daarin geen uitzondering. Eerder schreef LINDA. al over het vakmanschap en zakeninstinct dat aan haar succes ten grondslag ligt. Maar waarom heeft juist Swift zo veel toegewijde fans, en wat zegt dat over ons en de tijd waarin we leven? De dertien schrijvers van de T.S. bundel – onder meer Roos van Ees, Tatjana Almuli, Samya Hafsaoui en Haroon Ali – maakten het persoonlijk.
Hanna Kok – redacteur bij Atlas Contact en zelf ook fan – is een van de samenstellers van de bundel. Haar vroegste herinnering aan Swift is haar ‘obsessie’ met het nummer You Belong With Me, vertelt ze aan LINDA. “Ik was een jaar of tien en had de videoclip gezien. Vervolgens heb ik het op mijn iPod gezet en keer op keer op keer geluisterd. Vanaf dat moment is haar muziek altijd onderdeel van mijn leven geweest. Nummers als We Are Never Ever Getting Back Together en Enchanted zijn voor mij verbonden met de weg naar school en verweven met mijn volwassen worden.”
Nadat Swift vanwege een dispuut met haar oude platenlabel de rechten van haar zes eerste albums verloor, besloot ze deze opnieuw op te nemen. Dat Taylor’s Versions project is – dankzij de loyaliteit van haar fans – een giga succes. Kok: “Het voelt full circle voor haar, maar ook voor mij. Alsof ik in een soort wormhole van herinneringen en oude versies van mezelf ben beland. Sinds de Taylor’s Versions wil ik het fan-zijn voor het eerst echt uitdragen.”
Voor Kok heeft het een emotionele lading om Swift meer dan tien jaar later dezelfde woorden met een volwassenere stem te horen zingen – op de Taylors Versions én tijdens de Eras Tour. “Ik ga nu een heel groot woord gebruiken, maar het is hoe traumaverwerking kan voelen. De scherpe randjes zijn ervan af en je kunt er nu op een andere manier – met meer afstand – naar kijken. Zo keek ze in het nummer Fifteen eerst als achttienjarige terug op die leeftijd. En nu doet ze dat als dertiger.”
Journalist Roos van Ees, die ook meeschreef aan de bundel, noemt het stoer. “Er zijn zo veel dingen die ik in mijn jeugd gedaan of gemaakt heb waar ik me voor schaam. Bij de Taylor’s Versions voelt het alsof Taylor dat kleine meisje vastpakt en zich gezien laat voelen. Ik vind het diep ontroerend hoe ze haar jongere zelf met totale trots omarmt. Zeker bij de Eras Tour zet ze haar letterlijk op een podium en moffelt ze haar niet weg. Ja, het is een overzichtstour, maar dat is wel de zakelijkste manier om het te zeggen. Want het is óók een viering van alle versies van jezelf.”
Boven: Hanna Kok (door Senna de Groot). Onder: Roos van Ees (door NRC).
Van Ees opent haar essay met het moment dat een medestudent filosofie een oordopje uit haar oor griste en ontdekte dat ze naar Swift luisterde. “Is dat niet meer voor tienermeisjes?”, lachte hij. Door dit type reacties zat ze jarenlang ‘in de kast’ als Swiftie, zegt ze. “Het was geen artiest waar ik het met anderen over had – ook omdat het totaal niet overlapte met de rest van mijn muzieksmaak. Pas bij het album Folklore merkte ik dat andere vrienden ook fan waren van die plaat en dat mensen die ik heel cool vond gewoon zeiden dat ze Swifties waren. Toen realiseerde ik me: dan mag ik het ook.”
Ondanks de immense populariteit is ‘closeted Swiftie’ een term die veel fans niet vreemd is; niet iedereen durft de liefde voor Swifts muziek uit te dragen. Van Ees: “Blijkbaar kijken we toch neer op de muzieksmaak van jonge vrouwen en mensen die queer zijn. Eigenlijk is dat natuurlijk heel raar en paradoxaal, omdat het woord popmuziek al zegt dat het ontzettend populair is. Dus neem je de smaak van heel veel mensen niet serieus.”
Ze noemt The Beatles als voorbeeld. “Eerst waren ze vooral populair bij jonge meisjes, maar pas vanaf het moment dat mannen van middelbare leeftijd ook fan werden, was het ineens serieuze muziek – wat je bij Taylor ook zag toen ze met Aaron Dessner van The National (Amerikaanse indierockband, red.) ging werken. Want als híj haar interessant vond, dan moest ze toch wel goed zijn. Hetzelfde toen Ryan Adams haar plaat 1989 coverde. Kennelijk kan niet iedereen door een jonge vrouwenstem of popproductie heen luisteren.”
Met singles als Shake It Off, Anti-Hero, Love Story en I Knew You Were Trouble laat Swift daarbij vooral haar meest ‘poppy-zelf’ aan het grote publiek zien. Logisch, zegt Van Ees. “Daar scoort ze de grote hits mee. Maar ik probeer wel altijd aan mensen uit te leggen dat ik haar binnen de popmuziek een eigen genre vindt. Omdat ze al vanaf hele jonge leeftijd haar eigen teksten schrijft, heeft ze ook veel meer controle over haar carrière.”
Wie Swifts muziek niet goed kent, weet meestal wel dat de inhoud vaak (deels) autobiografisch is. Het meest geroemde voorbeeld is All Too Well (2012): de epische, tien minuten durende ballad over het uiteenvallen van haar relatie met Jake Gyllenhaal. Van een achtergelaten sjaal tot de woorden van Swifts vader toen de 30-jarige acteur niet kwam opdagen voor haar 21ste verjaardag: de tekst zit zo vol tastbare details dat het is alsof je naar een film kijkt. Iets wat Swift er in 2021 trouwens ook van gemaakt heeft.
‘You who charmed my dad with self-effacing jokes
Sipping coffee like you’re on a late-night show
But then he watched me watch the front door all night, willing you to come
And he said, “It’s supposed to be fun turning twenty-one”‘
Toch kunnen recensenten haar hang naar het (zeer) persoonlijke niet altijd waarderen. Op haar laatste album The Tortured Poets Department kwam onder andere de Volkskrant met de vraag of ze niet eens over iets anders kon schrijven dan over zichzelf. Van Ees: “Veel mannen vinden haar muziek navelstaarderig. Maar ik denk dan: het is ook gewoon een poëtische traditie om teksten te schrijven die op jezelf en je eigen leven reflecteren.”
Kok: “En ik denk dan ook: ze is al achttien jaar succesvol met confessioneel schrijven. Waarom zou ze dat bij haar elfde album veranderen? Ze is er tenslotte heel goed in, en ze heeft daarmee ook een soort eigen taal gecreëerd. Zo veel mensen hebben gezegd: ‘Ik heb dingen leren voelen door Taylor Swift. Ik begrijp hoe mijn relaties werken, en waarom ik me zo eenzaam voelde toen ik opgroeide.’ Dus in die zin is het juist ook heel emanciperend wat ze doet. Maar dat is op een heel andere manier politiek.”
Van Ees: “Het is minder direct. In een nummer als Clara Bow uit ze wel kritiek op hoe er met vrouwen wordt omgegaan in de muziekindustrie. Maar ze doet dat wel altijd vanuit haar eigen perspectief. Ik vond dat Yentl (van Stokkum, red.) het heel mooi zei tijdens de boekpresentatie van onze bundel: ‘Ik vind het fijn dat mijn popmuzikant niet mijn politicus is. Ik ga naar Taylor voor levenslessen in iets anders.'”
‘Beauty is a beast that roars
Down on all fours, demanding “more”
Only when your girlish glow, flickers just so
Do they let you know
It’s hell on earth to be heavenly’
Van Ees was er in Dublin bij toen Swift Clara Bow als surprise song zong, als een mash-up met The Lucky One. Beide nummers gaan over de plek van vrouwen in de muziekindustrie en waren een ode aan Stevie Nicks die in de zaal zat. Hieronder zie de video die zij van dat bijzondere moment maakte.
Dit bericht op Instagram bekijken
Wie (oudere) fans vraagt waarom ze zich zo verbonden voelen met Swift, krijgt vaak te horen dat ze met haar zijn opgegroeid. Van Ees beschrijft in haar essay hoe bijzonder het is dat we haar al zo lang volgen. “Er zijn weinig artiesten die zo jong begonnen zijn (Swifts debuutalbum kwam uit toen ze zestien was, red.) en nog steeds zo veel schrijven”, vertelt ze nu. “In die zin is haar discografie een historische documentatie van het zelfwordingsproces van een jonge vrouw. En hoe dat proces eigenlijk nooit ophoudt. Volwassen zijn blijft ook volwassen worden en daarmee worstelen. Ook het wel of niet hebben van een kinderwens is bijvoorbeeld onderdeel van je coming of age.”
Kok: “Wat ik daarbij een extra laag vind, is dat Taylor Swift zich heel erg verhoudt tot de grote romantische narratieven waarmee we allemaal opgroeien: de verhalen die we elkaar vertellen over de liefde. In haar vroege werk schrijft ze over dingen die ze nog niet per se zelf heeft meegemaakt, en langzamerhand gaat het steeds meer over haar eigen ervaringen.”
Ze noemt White Horse (Fearless, 2008) en Dear John (Speak Now, 2010) als voorbeelden. “Beide nummers gaan over het deconstrueren van het sprookje, maar op haar achttiende heeft ze daar vooral in theorie over nagedacht. Twee jaar later heeft ze het meegemaakt. Ze leert dat de droomwereld waar ze op hoopte niet bestaat.”
“Tegelijkertijd betekent dat niet dat je die fantasie niet meer hebt. Want óók als je op je 28ste of 34ste verliefd wordt, zijn er nog dingen die je moet deconstrueren en loslaten. Die lessen leer je niet in één keer, maar meerdere keren en in verschillende vormen in je leven. Daarom is het juist zo interessant dat ze steeds over dezelfde thema’s schrijft, maar met andere laag van volwassenheid.”
‘That I’m not a princess, this ain’t a fairy tale
I’m not the one you’ll sweep off her feet
Lead her up the stairwell
This ain’t Hollywood, this is a small town
I was a dreamer before you went and let me down
Now it’s too late for you and your white horse
To come around’
‘Dear John, I see it all now that you’re gone
Don’t you think I was too young to be messed with?
The girl in the dress, cried the whole way home
I should’ve known’
Als je op TikTok of Instagram in het Swift-algoritme terechtkomt, word je bedolven onder de literaire analyses en zoektochten naar easter eggs. Met dat laatste worden hints bedoelt waarmee de popster doelt op een nieuwe videoclip of album, of de manier waarop ze haar nummers naar elkaar laat verwijzen.
In dat opzicht is Swifts muziek bij uitstek geschikt voor ‘nerds’; mensen die zo diep mogelijk in de materie willen duiken. Van Ees: “Veel fans hebben een bijna academische interesse. Je ziet op TikTok soms tekstanalyses voorbijkomen die ook op de universiteit niet zouden misstaan.” Zelf doet ze er graag aan mee. “Ik zit in een heel actieve Instagram-groep waar een groot deel van de schrijvers uit deze bundel ook in zit. Daarin bespreken we onder andere de verschillende nummers, literair inhoudelijk en op thematiek.”
Kok ziet de popster zaterdag voor het eerst. Ze kijkt vooral uit naar de surprise songs; Swift zingt iedere avond naast de gewone setlist een unieke combinatie van twee akoestische nummers, één op gitaar en één op piano. “Ik was al helemaal aan het redeneren. Mijn show zit het dichtst bij het eenjarig jubileum van Speak Now (Taylor’s Version), dus zou ze Castles Crumbling met Hayley Williams van Paramore doen? Maar die heeft ze nu dus al in Londen gedaan. Maar misschien wordt het dan wel Dear John.”
Van Ees heeft de Eras Tour al in New York en Dublin gezien, en gaat in augustus naar Londen. “Mensen vragen vaak: waarom ga je naar meerdere shows? Maar ik kijk vooral uit naar de sfeer die iedere avond toch weer anders is. Daarnaast mag ik gewoon drie uur lang naar mijn favoriete muziek luisteren met allemaal mensen die daar ook van houden. Ik bedoel: hoe vaak wil je je verjaardag vieren? Ik wil gewoon meerdere keren naar het feestje.”
T.S.: 13 schrijvers over Taylor Swift is nu verkrijgbaar.
Dit bericht op Instagram bekijken
Van 22 tot 103 euro: deze kleding van Taylor Swift kan zó in jouw eigen kast hangen
