Hoe breng je de complexe realiteit van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik in beeld? Hoofdscenarioschrijver Dorien Goertzen vertelt over het ontstaan van de psychologische dramaserie De F*ckulteit.
“Dat mensen echt aanslaan op de inhoud, dat is als maker het grootste compliment dat je kunt krijgen”, vertelt Dorien aan LINDA.
Voor wie de serie nog niet gezien heeft: het gaat over professor Hartman, gespeeld door Fedja van Huêt, en advocate Anouk, gespeeld door Julia Akkermans. Professor Hartman was haar scriptiebegeleider op de universiteit en wanneer hij onder vuur komt te liggen vanwege een rapport over grensoverschrijdend gedrag, wordt Anouk gedwongen haar relatie met Hartman opnieuw te evalueren: was het echt liefde of werd ze misleid? En durft ze na al die tijd haar stem te laten horen?
De eerste schetsen voor de serie beginnen vier jaar geleden. Het idee voor de serie ontstaat door het besef dat grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik nog altijd veel voorkomen. Dit soort problematiek is vaker inspiratie geweest voor films en series. Toch miste er nog iets in het aanbod in Nederland en op die manier ontstond het idee voor De F*ckulteit: “We wilden eens iets maken wat echt inhoud had en genuanceerd was. Want dit soort situaties zijn heel complex”, vertelt Dorien.
De serie is – helaas – herkenbaar, want veel vrouwen hebben wel eens te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag. “Bij de onderzoeksfase voor de serie hebben we ook gesproken met ervaringsdeskundigen. Als je doorvraagt, kent iedere vrouw wel iemand die iets soortgelijks heeft meegemaakt. Of dat nou op het werk is of studie.”
Voor Dorien was daarom de noodzaak des te groter om alle aspecten van zo’n situatie uit te lichten. En dat is gelukt, want de serie laat verschillende lagen zien en gaat dieper in op de complexiteit van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik. “We wilden laten zien waarom zo’n situatie lang kan blijven bestaan, wie erbij betrokken zijn en welke emoties daarbij komen kijken. Daar wilden we het over hebben.”
Documentaire 'Maar je was er wèl' doorbreekt taboe rondom miskramen: 'Heeft geen plek op spectrum van verlies'
In de serie zien we hoe Anouks herinneringen aan professor Hartman gaandeweg een andere betekenis krijgen. Hoewel je als kijker vanaf het begin voelt dat er iets mis is, wordt later pas duidelijk wat er precies gebeurd is. Je ziet een heel duidelijk en realistisch beeld van een verkrachting.
“Van een ervaringsdeskundige weten we dat een herinnering aan traumatische gebeurtenissen soms pas later aan de oppervlakte komen, bijvoorbeeld door een trigger”, legt Dorien uit. “Dat gebeurt ook bij Anouk. Ze krijgt een herbeleving en komt tot een pijnlijk besef: de verkrachting is niet haar schuld. Hoewel ze altijd heeft gedacht dat dat wel het geval was, want zij is immers met Hartman wat gaan drinken.”
De F*ckulteit laat zien hoe mensen verschillend reageren op een stressvolle situatie. Vluchten, vechten of verstijven: het zijn automatische reacties van het lichaam. Dat laatste is bij Anouk het geval. “Dat wilden we zo realistisch mogelijk over laten komen.”
De serie richt zich specifiek op misstanden in de advocatuur. “Naast dat deze sector wel eens in het nieuws is geweest vanwege dit soort verhalen, is de universiteit heel nauw verweven met het bedrijfsleven, de advocatuur. Je komt dezelfde mensen tegen. Dat vonden wij erg interessant als makers, omdat de belangen zeer met elkaar verweven zijn, wat het extra moeilijk maakt om je mond open te trekken.” Voor Dorien is die belangenverstrengeling de voornaamste reden om de serie in die setting te laten plaatsvinden. “Daar sla ik op aan.”
Waarom ze daar zo op aan slaat? Daar heeft ze direct een antwoord op: “Voor mij als scenarioschrijver is het heel interessant om te zien wat de dynamiek tussen mensen is. Wat gebeurt er als macht en angst een rol spelen in zo’n situatie? Goede mensen maken soms foute keuzes. Anderen zijn juist niet bang en weer anderen durven hun nek niet uit te steken. Die grijze gebieden maken het verhaal realistisch en herkenbaar.”
De serie heeft veel losgemaakt de afgelopen tijd. Veel vrouwen herkennen zich in hoofdrolspeelster Anouk. Zo schrijven kijkers op X: ‘Zo herkenbaar helaas en zo goed dat hier aandacht voor is’, en ‘Meesterlijke serie. Prachtig eind ook, chapeau aan de makers en de fenomenale Fedja van Huêt, die een meesterlijke gluiperd weet neer te zetten.’ Dorien: “Dat mensen echt aanslaan op de inhoud, dat is als maker het grootste compliment dat je kunt krijgen.”
“In dit soort situaties hebben mensen snel een oordeel: ‘Waarom heb je niks gezegd of gedaan?’. Maar zo simpel is het niet. Ik hoop dat we met de serie laten zien hoe complex het kan zijn en hoe verschillend slachtoffers kunnen reageren. Ook lichamelijk.”
Al met al is de serie één groot succes. Waar Dorien zelf het meest trots op is? Lastig te zeggen, maar als ze dan toch moet kiezen: “De nuance die we in de serie hebben kunnen schrijven. De verkrachtingsscène is ook heel goed in beeld gebracht. Ik hoorde van veel mensen dat ze een beetje heen en weer worden geslingerd in de hele serie. Daar ben ik heel blij mee, want dat is wat we echt geprobeerd hebben. Ze gaan nadenken over hun eigen oordeel. Het is niet zo zwart-wit allemaal.”
Sara Kroos had posttraumatische stressstoornis door misbruik: 'Herbelevingen en nachtmerries'
