In zijn nieuwe roman Je bent hier laat de Britse auteur David Nicholls zien hoe eenzaamheid een hardnekkige gewoonte kan worden – maar dat je er ook weer uit los kan breken. “Tien uur samen wandelen is als therapie.”
Nicholls stond onlangs weer bovenaan de bestsellerlijsten met One Day, de roman die hij een decennium geleden schreef en nu een Netflix-serie is.
Als LINDA. iets te vroeg in het Ambassade Hotel in Amsterdam arriveert, loopt de schrijver nog ergens in de zon op de grachten. Maar zodra Nicholls de lobby binnenwandelt, blijkt de Britse bestsellerauteur net zo charmant en toegankelijk als zijn boeken: geen stiff upper lip te bekennen.
Begin dit jaar werd de Netflix-serie van zijn roman One Day zo populair dat het boek vijftien jaar na publicatie wéér een mega-bestseller werd. “Ik begon met het schrijven van One Day toen ik 38 was en nog geen vader”, vertelt Nicholls, nu 57. “Het kind dat in die periode geboren werd, gaat nu het huis uit. Dat is heel raar, maar ik voel me vooral extreem dankbaar dat het bij jongeren weer aanslaat. Maar hoewel het boek me nog steeds heel dierbaar is, voelt het bijna alsof iemand anders het heeft geschreven.”
Toen One Day afgelopen februari op Netflix verscheen, duurde het niet lang voordat TikTok overspoeld werd door video’s van huilende tieners en twintigers. In veertien afleveringen, gebaseerd op Nicholls gelijknamige roman uit 2009, volgen we de pas afgestudeerde Dexter en Emma over een periode van twintig jaar.
Dat hun vriendschap een nieuwe generatie zo zou raken, had Nicholls niet verwacht. “Eigenlijk is het voor hen een historische roman”, grapt hij. “Het begint in 1988, waardoor het net is alsof ze over hun ouders of grootouders lezen. Maar kennelijk herkennen ze dat pre-internet tijdperk nog wel, met dezelfde dilemma’s en fouten en emotionele uitdagingen als nu. Dat vind ik fantastisch. Ook omdat ik het zo heerlijk vond om de show te maken. Ik ben er heel, héél blij mee. De acteurs, de regisseurs: iedereen was geweldig.”
Je kunt ook te veel vrienden hebben, ontdekte Elizabeth Day: 'Ik was verslaafd'
Vijftien jaar geleden zag Nicholls – ooit begonnen als acteur en nog steeds actief als scenarioschrijver – One Day vooral als een groots en meeslepend liefdesverhaal. Inmiddels beschrijft hij het als een boek over vriendschap en “de steun, aanmoediging en compassie die je krijgt van een beste vriend”.
Het is iets wat zijn boeken kenmerkt: ja, hij schrijft over de liefde, maar voor een Hollywood-einde moet je niet bij Nicholls zijn. Wat zijn personages kenmerkt, is dat ze allemaal de groeipijnen van de overgang naar een andere levensfase moeten ondergaan. Van een tiener tijdens de scheiding van zijn ouders (Eerste liefde, 2019) tot een totaal mislukte dertiger (Kicken, 2005) en vijftiger die te laat ontdekt dat hij in een uitgezakt huwelijk zit (Wij, 2014).
Zijn nieuwe boek begint in de levensfase waar One Day eindigt: de twee hoofdpersonen zijn rond de veertig. “Mijn jongste hoofdpersoon was 16 en mijn oudste 58. Marnie en Michael uit Je bent hier zitten daar precies tussenin. Als je mijn zes boeken samenneemt, zie je eigenlijk hoe verliefd worden en je leven leven op elke leeftijd weer volledig verandert.”
Caroline O'Donoghue: 'Soms diagnosticeren we mannen liever als psychopaten dan mensen'
In Je bent hier volgen we twee (bijna-)veertigers die muurvast zitten. Persklaarmaker en corrector Marnie heeft weinig sociale contacten en komt nauwelijks haar kleine appartement uit, en aardrijkskundedocent Michael is compleet in de war sinds zijn vrouw hem heeft verlaten. Tot een gezamenlijke vriendin de twee dwingt elkaar beter te leren kennen tijdens de beroemde Coast to Coast Walk in Noord-Engeland. Terwijl Marnie en Michael samen van de westkust naar de oostkust wandelen, ontstaat er – met de nodige hobbels onderweg – een voorzichtige vriendschap.
De titel Je bent hier past op meerdere manieren goed bij het boek. Ben je iemand die de titel aan het einde of het begin van het proces verzint?
“Ik ben heel slecht in titels, maar gelukkig heb ik een fantastische redacteur. Bij ieder boek is de uiteindelijke titel heel anders dan degene waarmee ik begon. Dit boek heette eerst Walking and Talking. Vervolgens werd het iets met kaarten en daarna Coast to Coast. Maar dat vond ik allemaal te letterlijk.
Ik weet niet of het ook zo is in het Nederlands, maar de zin ‘Je bent hier’ kom je tegen op een kaart. Ook is het iets wat je kunt zeggen als je iemand verwelkomt. Tegelijkertijd verwijst het naar het besef dat je je op een bepaald punt in je leven bevindt en de omstandigheden moet accepteren.”
In het boek wordt veel gewandeld. Ben je zelf een wandelaar?
“Zo’n tien jaar geleden ben ik de traditie begonnen om alleen weg te gaan. Ik kies elk jaar een moment waarop ik weg kan zijn van mijn familie. Ik stap heel vroeg in de ochtend op een trein en reis zo ver mogelijk bij Londen vandaan. En dan wandel ik vier dagen: in Yorkshire, The Lake District of Wales. Het is een soort kleine privévakantie – ik doe het altijd alleen. Ik luister naar vreselijke muziek, zet podcasts op. Als ik een script schrijf dat gebaseerd is op een boek, luister ik dat meerdere keren. Maar het belangrijkste is: ik wandel. Tien uur per dag, vijftig kilometer per dag: ik kijk wel hoe ver ik kom.
Ik heb altijd al willen schrijven over wandelen. Al is het geen modieuze activiteit: er hangt een cultuur rondom wandelen die behoorlijk nerdy is. Of niet cool, in ieder geval. Ik wilde er daarom ook niet te serieus over zijn.
Ik dacht vooral aan de gesprekken die je voert tijdens een lange wandeling. Doordat je tien uur met iemand doorbrengt, wordt het bijna een soort therapie. Je gooit er dingen uit, laat jezelf zien op manieren die je niet van tevoren bedacht had. Dat leek me een goede basis voor een liefdesverhaal. Dit boek gaat over mensen die via gesprekken verliefd op elkaar worden.”
Wat is het toch dat gesprekken tijdens het wandelen zo bijzonder maakt?
“Ik denk dat het door het gebrek aan oogcontact komt. En doordat je je verplicht voelt de stilte te vullen, misschien. Ook ben je vrij van de gebruiken rondom het daten. Als Marnie en Michael naar een restaurant waren gegaan, was dat een ramp geworden. Ze waren veel te zelfbewust geweest.
Tijdens het wandelen hebben ze de tijd om te ontspannen en hun remmingen los te laten. Zo kunnen ze zichzelf openstellen op een manier die niet was gelukt na een fles wijn. Ze zien elkaar op hun slechtst – op hun meest chagrijnig – maar ook als ze heel dronken en flirterig zijn.”
Je hebt de Coast to Coast Walk zelf ook gelopen.
“Als je de route loopt, voél je het terrein onder je voeten veranderen. De grond wordt zachter. Met het risico om net als Michael te klinken: de geologie van het landschap wordt tastbaar. De eerste dag van de wandeling is het mooist, maar ook het natst en gevaarlijkst. Net als Marnie raakte ik toen volledig doorweekt. Verschrikkelijk – verschrikkelijk! – maar je krijgt er wel het mooiste uitzicht van Engeland voor terug . Het middelste gedeelte is heel lieflijk, maar soms ook een beetje saai. En de laatste etappe zijn de North York Moors: melodramatisch, krachtig en ook behoorlijk somber.
Ergens is het een soort pelgrimstocht, maar dan zonder de religie. Robin Hood’s Bay is een heel mooi dorpje in Yorkshire met een scheepshelling. En dat is het eindpunt. Als je daar in de pub gaat zitten, zie je mensen de hele dag het dorp in stromen om hun voeten in het water te dippen en hun steen te laten vallen*. Dat heeft iets heel symbolisch. Het is fantastisch, al is het misschien iets te populair geworden. Je bent eigenlijk nooit écht alleen.
*Voor wie niet bekend is met de Coast to Coast Walk: bij deze wandeling is het traditie dat je aan het begin van de tocht je tenen in de Ierse zee dipt en een steen in je rugzak stopt. Wanneer je aan het einde bij de andere kust aankomt, dip je daar je tenen in de Noordzee en laat je je steen achter.
Een van de grote thema’s van het boek is eenzaamheid. En hoe alleen zijn een gewoonte kan worden waar je maar moeilijk van afkomt.
“Tijdens de pandemie moest iedereen op zoek naar nieuwe routines en traktaties. Ik denk dat alcohol in die periode daarom voor veel mensen een probleem werd. Daarnaast was er veel eenzaamheid en ik had ook last van gevoelens van sociale angst. Je had tenslotte niets om over te praten, totaal geen spannende verhalen… Andere mensen voelden héél ver weg.
Tijdens de lockdown merkte dat ik het zelf heel moeilijk vond om mijn vrienden te zien toen dat weer mocht. Een deel van mij wilde dat helemaal niet. Ik was heel bedreven geworden in mijn solitaire gewoonten en ik vond mezelf niet interessant genoeg voor anderen. Ik was verbaasd hoe anti-sociaal ik me voelde. Inmiddels is dat enigszins bijgetrokken. Maar het zien van je vrienden raakte zo verweven met angst en schuldgevoelens, van: breken we nu de wet? Het raakte ver verwijderd van wat het zou moeten zijn.
Ik denk dat Marnie nooit meer over die hobbel heengestapt is. Er is een regel in het boek waarin ze zegt dat het voelt alsof ze net terug is uit een buitenlandse stad en niemand verteld heeft dat ze weer thuis is. Het was belangrijk voor me om haar leven niet als verschrikkelijk af te schilderen. Ze heeft een manier gevonden om een prima leven te leiden. Maar ze ontdekt wel dat vriendschap toch belangrijk is. En dat ze weer de wereld in moet.”
Tijdens de wandeling beseft Marnie dat het heel lang geleden is dat ze haar eigen stem in de buitenlucht heeft gehoord.
“Marnie is eigenlijk verwikkeld in een soort anti-sociaal experiment. Kan ik een leven leiden, niet alleen zonder romantische relaties, maar zonder vriendschap? Tijdens de wandeling wordt ze uit dat experiment los geschud.
Ze beschrijft bijvoorbeeld de angst van het niet weten wat je gezicht doet terwijl je naar iemand aan het luisteren bent. Ik herken dat wel. Het ontmoeten van mensen vergt een zekere mate van concentratie en discipline. Zelfs fantastische gesprekken zijn niet altijd makkelijk.”
Het is alsof Marnie en Michael tijdens de wandeltocht ontdooien: ze raken er langzaam weer aan gewend om sociale wezens te zijn.
“Soms hebben ze niets meer om over te praten, of zijn ze zich even heel zelfbewust. Maar er zijn ook momenten van enorme warmte. Ze lachen, plagen elkaar… Weet je, er zijn dingen waar ik als schrijver onzeker over ben. Er zijn mensen die landschappen heel verfijnd en precies kunnen beschrijven. Ik heb die taal niet, maar ik hou er wel van gesprekken te schrijven: de manier waarop we met elkaar omgaan. Het verschil tussen wat we zeggen en wat we voelen, en hoe we onszelf constant redigeren.”
Het boek gaat over een levensfase waarin niet álles meer kan. Er is een indringend moment waarop Marnie zegt dat ze voor haar jongere zelf vooral veel woede voelt: ‘alsof ze op een dikke glazen muur bonkt’.
“Ze heeft het dan over haar twintiger jaren. Ik denk dat die periode van je leven sowieso lastig is, omdat er dan zo veel verwachtingen zijn van hoe het leven moet zijn. Je moet omringd zijn door vrienden, veel reizen, verliefd worden en een carrière opstarten – terwijl het eigenlijk vrij zeldzaam is om die ervaring te hebben. Mensen van in de twintig zijn meestal irrationeler en onvoorspelbaarder. Ze maken veel fouten, voelen zich eenzaam.
Marnie had toen ze jong was zo veel te geven, maar werd verliefd op de verkeerde man. In een moment maakte ze de verkeerde keuze en waren die jaren ineens verdwenen. Ze heeft daardoor het gevoel dat ze haar jeugdige energie, liefde en kansen aan een slecht huwelijk verspild heeft.
In zekere zin gaat One Day over de fouten die mensen maken als ze die leeftijd hebben. Ook ik wist niet hoe ik mijn leven wilde leiden totdat ik begin dertig was. Mijn twintiger jaren waren een rommelige, vrij eenzame tijd. Maar ik probeer daar geen spijt van te hebben, omdat het ook noodzakelijk was.”
‘Je bent hier’ van David Nicholls is nu verkrijgbaar. In de nieuwe LINDA. vind je daarnaast ook een voorpublicatie van het boek. Je shopt het nummer hier.
Open relaties zijn net zo ingewikkeld als monogamie, laat Philip Huff zien: 'Aan pijn ontkom je niet'
