Van een oom die complottheorieën deelt via Facebook tot kinderfoto’s op Instagram: de etiquettegids staat vol vuistregels voor alledaagse situaties in het digitale tijdperk. Zo raadt Sanne Kanis, oprichter van Abel Entertainment en eerder werkzaam bij grote tech-bedrijven, aan om je telefoon tijdens het eten uit het zicht te leggen. Je voelt dan niets in je zak trillen, en ziet ook geen lichtjes knipperen. “In een restaurant ga je tenslotte ook niet de post openen en ordenen, dus laat die inkomende mailtjes lekker aan je voorbijgaan.”

Idealiter geven ouders het goede voorbeeld aan hun kinderen. Maar constant klikken is voor iedereen een verslavende reflex geworden, merkt Kanis zelf ook. “Tijdens een lange, presentatie wilde ik gisteren niets liever dan kort mijn notificaties checken – toch even dat dopamine shot pakken.”

Sanne Kanis over tech-industrie en haar boek: 'Personeelsuitjes naar Miami vond ik normaal'Lees ook

Etiquette

Met al die apparatuur en beeldschermen zijn we ons anders gaan gedragen dan voorheen. Vooral online pakken we sociale situaties anders – en vaak niet beter – aan. “Er zit letterlijk een scherm tussen personen in”, zegt Kanis. “Doordat fysiek contact ontbreekt, voel je jezelf minder bezwaard om weg te lopen uit een gesprek, omdat je niet voelt en ziet wat de invloed is op een ander.”

De wereld is volgens Kanis en Mirck zó snel veranderd, dat we ons gedrag nog niet hebben aangepast. “We merkten beiden dat we struikelden én ons ergerden. Om te begrijpen hoe we al die ongemakkelijke situaties moeten aanpakken, besloten we het gesprek aan te gaan met elkaar en experts.”

Veel situaties zijn uit hun eigen leven gegrepen. Zo wilde de vriendin van Mirck echt een camera aanschaffen om de kat in de gaten te houden. “Ik dacht zelf eerst aan de privacy: stel je voor dat iemand de camera hackt en meekijkt. Maar toen ik er onderzoek naar deed, vond ik het verhaal van een journaliste. Zij had een camera voor haar kat aangeschaft, maar gebruikte deze vervolgens om zichzelf terug te kijken én haar vriendje in de gaten te houden. Ik kan me goed voorstellen dat de verleiding groot is om jezelf te bekijken als de mogelijkheid er is. Die camera is er bij ons nooit gekomen.”

Sanne Kanis en Aaron Mirck. 

Haat op social media: waar komt al dat gal spuwen vandaan, en hoe komen we ervan af?Lees ook

Social media

Elk socialmediaplatform kent zo zijn eigen en dezelfde valkuilen. Zo is LinkedIn bedoeld voor zakelijke activiteiten, maar zie je steeds vaker zeer persoonlijke verhalen in je tijdlijn verschijnen. “Dat is zonde, want daar is het niet voor bedoeld. Je gaat ook niet op Marktplaats zoeken naar een baan”, zegt Kanis. “We willen lezers aansporen wat kritischer te zijn over wat je post. Een vader die de vakantie met zijn kinderen aangrijpt om iets over leiderschapskwaliteiten te posten, voegt niets toe aan het netwerk.”

Vooral op Facebook is de kans groot dat je tegen een bekende aanloopt die complottheorieën of andere dubieuze verhalen deelt. Mirck en Kanis gingen in gesprek met Cees Zweistra, filosoof en docent aan de Erasmus Universiteit. Hij schreef twee boeken over complotdenkers. “Hij zei: je kunt het beter hebben over de waarden die ónder de theorie liggen, dan over de feiten”, vertelt Mirck.

“Iemand die niet gelooft in de pandemie, vindt het bijvoorbeeld waarschijnlijk belangrijk om te kunnen knuffelen en samenkomen. Als je het dáár over hebt, kun je weer de verbinding vinden.” Dat hoeft natuurlijk niet met iedereen. “Alleen als iemand dicht bij je staat, en ik zou altijd bellen. Begin geen morele discussie in de Facebook-comments.”

Op Whatsapp is niets irritanter dan een groep die nooit stilvalt. Zeker als deze is aangemaakt voor de tennisclub of de klas van je kind. Kanis: “Je kunt de groep op mute zetten of archiveren, en als het helemaal geen waarde toevoegt, mag je de groep ook gewoon verlaten. Je hoeft niet overal bij te zijn.” Ook raadt ze bij de wat formelere app-groepen, zoals van de VVE, aan één beheerder te kiezen die het gesprek modereert. “En let op dat je ook zelf de conversatie niet kaapt met een lang verhaal. Reageer eerst op de vraag die gesteld wordt, en hou rekening met de rest.”

Wie mag na de dood jouw appjes lezen? Zo regel je een digitale erfenisLees ook

Schermen

Ondanks alles zien Kanis en Mirck technologie niet altijd als negatief. “Een van de delen van het boek heet ‘Balans'”, zegt Mirck. “Dat is het toverwoord. Bestel je eten met mate, wees niet áltijd online en zet je kind niet in om influencer te worden. Tegelijkertijd kon je twintig jaar geleden je moeder geen foto sturen als je haar recept had gekookt. Er zijn ook veel voordelen.”

Velen vinden spraakberichten op Whatsapp irritant, weet Kanis. “Maar mensen met dyslexie of een taalachterstand worden zo wel ingesloten en niet uitgesloten. Technologie kan dus ontwrichtend én verbindend werken.”

‘Niet appen tijdens het eten: en andere onmisbare regels voor het digitale tijdperk’ van Sanne Kanis en Aaron Mirck is nu verkrijgbaar. 

Waarom beveiligen van online data zó belangrijk is (en waarom je niet zomaar cookies moet accepteren)Lees ook