Als arts ben je dagelijks bezig met de zorg voor patiënten en breng je zowel goed als slecht nieuws. Geen makkelijke taak. Wat doet dit werk met een zorgverlener? Kan een dokter goed nieuws brengen met een lach? En wordt het geaccepteerd als de dokter huilt?
Dat is precies wat Ilse Hofman, Febe Deden en Nisa Ertugrul met 27 zorgverleners bespreken in hun boek Als de dokter huilt.
Voor de auteurs begint Als de dokter huilt als een profielwerkstuk. Na een prijs te hebben gewonnen voor hun werkstuk, bundelt het drietal de verhalen in een boek. “Wij waren benieuwd wat het emotioneel met een zorgverlener doet om in het ziekenhuis te werken”, vertelt Ertugrul. Met 27 (ex-)zorgverleners – van gynaecoloog tot kinderarts en van psycholoog tot plastisch chirurg – gaan de vrouwen in gesprek over emoties tonen als arts. Is daar ruimte voor?
“De meeste artsen zeggen dat het verschilt waarin je gespecialiseerd bent. Met name of je een ‘snijder’ bent, dus of je opereert, zegt veel over de emoties die bij het werk komen kijken”, vertelt Hofman. “Hoe lang artsen een patiënt zien is daarnaast van invloed. Uit onze gesprekken blijkt dat emoties vroeger echt taboe waren in de zorg. Gepensioneerden die we spraken kijken er dan ook anders naar dan artsen die nog niet lang gestart zijn.”
Deden legt uit: “Gepensioneerde artsen noemden het onprofessioneel om emotie te tonen en professioneler om het bij het medische verhaal te houden. De jongere generatie artsen vindt het fijn dat in de studie meer wordt meegenomen dat artsen mee mogen voelen.”
‘Ze kijkt me strak aan en blijft mijn hand vasthouden als ik hem terugtrek. Raak. Een voltreffer. Tranen’
In het boek wordt duidelijk dat het een zorgverlener niet onberoerd laat om slecht – of goed – nieuws te brengen. “Een gepensioneerd orthopedisch chirurg zei: ‘Hoe kun je iemand troosten als je zelf getroost moet worden?’ Dit laat het probleem zien. Zorgverleners hebben zelf ook steun nodig.”
Ertugrul voegt toe: “Er is wel een bepaalde grens. De zorgverlener gaat nooit harder huiler dan de patiënt, maar het wordt steeds meer geaccepteerd dat je mens bent en meeleeft. Je kunt niet een levensveranderende boodschap aan iemand vertellen en er zelf helemaal niets bij voelen. Je moet de balans vinden tussen empathie tonen en het professioneel houden.”
Alle sprekers van het boek zijn het erover eens dat er meer aandacht mag zijn voor dit thema. Ertugrul: “Jongere artsen vertelden dat ze bang zijn om een ongelukkige, harde en vlakke gepensioneerde arts te worden. Als je niet werkt aan het emotionele gebied, kun je steeds emotielozer worden. Meer aandacht voor dit onderwerp kan ervoor zorgen dat te voorkomen. Een van de artsen zei: ‘Als de dingen die je hier ziet je niet meer raken, is het tijd om te stoppen.’ Dat legt precies uit waarom het zo belangrijk is. Het is een kracht als je emoties kunt tonen. Door erover te praten, ook met collega’s, wordt het een gezonde werkomgeving. Dan kun je langer dit werk doen.”
Deden illustreert het met een voorbeeld: “Een gepensioneerde orthopeed vertelde dat hij werkte in een tijd waarin emoties taboe waren. Zo dacht hij er zelf ook over. Maar hij merkte dat zijn emoties afvlakten. Daarom is hij naar een psycholoog gestapt, omdat het zich had opgehoopt. Dat wil je voorkomen.”
Hofman denkt dat het boek voor veel herkenning zorgt voor artsen in Nederland. “Artsen kunnen lezen hoe andere zorgverleners hetzelfde doormaken of hebben doorgemaakt. Het biedt inzichten in de manieren waarop zorgverleners met deze uitdagingen omgaan. En voor iedereen die zorg ontvangt, is het goed om het boek te lezen om de andere kant van het ziekenhuis te zien. Daar hebben wij een en al respect voor, nu nog meer.”
Als de dokter huilt is nu verkrijgbaar in de boekwinkels en online.
'Het lukt haar nog net om mij aan te kijken en haar lippen vormen de hartverscheurende woorden: 'Ik wil leven''
