Een oud bankstel, pallets, autobanden en spijkers: de ‘rommelspeeltuin’ van pedagoog Martin van Rooijen ligt vol met oude troep. Daarmee wil hij kinderen uitdagen, vrijheid bieden en risico’s leren inschatten.
En als je kind dan in een spijker stapt, is dat écht niet zo’n ramp. “Kinderen vinden dat veel minder erg dan wij”, zegt Van Rooijen.
“Speeltuinen zijn vaak te saai voor kinderen, dan zijn ze snel uitgespeeld”, zegt de pedagoog. “Ze zitten tegenwoordig al meer binnen, dus het moet interessanter en spannender worden om kinderen naar buiten te krijgen.” Zodoende bedenkt hij de ‘rommelspeeltuin’, een speelplek zonder speeltoestellen, met – inderdaad – rommel. “Voornamelijk afkomstig uit de kringloop. Dat maakt de speeltuin ook duurzaam.”
De rommelspeeltuin vind je in Utrecht, als onderdeel van speeltuin Fort Luna. Deze is geïnspireerd door de ‘junk playgrounds‘ in Engeland. Belangrijk onderdeel van de speelplek is dat-ie verboden is voor ouders. “Spelen verandert voor kinderen als er volwassenen in de buurt zijn. Ze hebben dan niet de vrijheid om te doen wat ze echt willen: spanning opzoeken, vies worden, experimenteren.”
Je kind achterlaten op een plek waar allerhande onderdelen rondzwerven en het risico groot is, klinkt misschien spannend, maar is geen reden tot zorg, volgens Van Rooijen. “Ik maak onderscheid tussen risico, wat een kind prima kan inschatten, en gevaar.” Om kinderen in de speeltuin te beschermen voor gevaar, is er toezicht. “Er zijn getrainde ‘playworkers‘. Die houden in de gaten wat de kinderen doen en schatten in of hun bezigheden gevaar op kunnen leveren. Als kinderen niet zien dat ze bijvoorbeeld kunnen vallen op een hek met punten, grijpen de playworkers natuurlijk in.”
Van Rooijen leert de playworkers ook onderscheid maken tussen aanvaardbaar en onaanvaardbaar letsel. “In de rommelspeeltuin is het mogelijk dat kinderen een bult krijgen, bij meer vrijheid kan dat gebeuren”, vertelt hij. “Het kan ook zijn dat ze een hut bouwen en eraf vallen, dan breken ze misschien een arm of een been. Dat gebeurt zelden, omdat kinderen risico’s goed kunnen inschatten. Maar mocht het gebeuren, dan is dat ook aanvaardbaar letsel dat hoort bij een kinderleven.” Ernstiger dan dat moet het echter niet worden. “We willen niet dat iemand een rug breekt.”
Tim Hofman schrijft boek over angsten: 'Wat nou als we die een minder grote rol lieten spelen?'
Dat kinderen in de rommelspeeltuin meer blootgesteld worden aan risico’s is heel zinvol, vertelt Van Rooijen. Hij onderzoekt de voordelen van risicovol spelen al jaren, en het zijn er aardig wat. “Ze krijgen de autonomie om eigen beslissingen te nemen. Kinderen bouwen zelfvertrouwen op wanneer ze zelf iets mogen doen. Daarnaast is het goed voor hun weerbaarheid, ze leren omgaan met teleurstelling wanneer iets niet lukt.”
Bovendien geeft het ze ook veerkracht: “Krijgen ze een bult, dan staan ze gewoon weer op en gaan ze door. En tot slot leren ze door zelf risico’s in te schatten om voor hun eigen veiligheid te zorgen.”
In hoeverre kinderen dat kunnen, mag niet onderschat worden. “Kinderen letten juist beter op in zo’n speeltuin, blijkt uit onderzoek. Er gebeuren ook minder ongelukjes dan in reguliere speeltuinen.” Stel je kind dus juist bloot aan risico’s. Want: “Hoe mooi is het dat ze competenties die ze later nodig hebben nu al versterken tijdens het spelen?”
De rommelspeeltuin is open vanaf zaterdag 20 april.
Spelen belangrijker dan schoolse les? Annerieke vindt van wel: 'Geeft veel meer motivatie'
