Niet ieder kind gaat in de zomer op vakantie. Voor duizenden kinderen in Nederland is dat simpelweg geen optie, omdat er thuis te weinig geld is. Armoede is onder kinderen vaak onzichtbaar: ze praten er niet over, ze schamen zich of verzinnen leugens richting hun klasgenoten.
In de nieuwe BNNVARA-jeugdserie De Achterblijvers gebeurt precies dat. Regisseur en scenarioschrijver Thijs Bouman vertelt aan LINDA. hoe de serie tot stand kwam en waarom het zo belangrijk is om dit verhaal te vertellen.
De serie volgt Sven, een jongen die zijn klasgenoten wijsmaakt dat hij op vakantie gaat naar Myanmar, terwijl hij in werkelijkheid de hele zomer thuisblijft. Hij schaamt zich voor het feit dat er thuis geen geld is voor een reis. Maar wanneer hij nieuwe vrienden maakt in zijn eigen buurt, verandert zijn zomer in een avontuur dat hij nooit had verwacht.
Volgens Bouman is het verhaal grotendeels geïnspireerd op de jeugd van medeschrijver Dajo Leunge, die opgroeide in armoede. “Dajo had thuis niet veel geld”, vertelt Bouman. “Op een gegeven moment werd bij hem thuis de stroom afgesloten, omdat de rekening niet meer betaald kon worden. Maar hij had zijn vrienden beloofd dat ze samen de laatste aflevering van Prison Break konden kijken. Dus trok hij een stroomkabel van de buren naar binnen om zijn tv te laten werken.”
Grote groep kinderen kan door armoede niet zorgeloos genieten van zomervakantie
Dat verhaal liet Bouman niet los. “Het was schrijnend, maar tegelijkertijd heel mooi. Want in plaats van zich te laten ontmoedigen, vond Dajo een oplossing. Die kinderlijke inventiviteit en veerkracht, dát wilden we laten zien.”
Eerder verwerkte het schrijversduo dit verhaal al in een korte film, Berenklauw, waarin een jongen een manier zoekt om tóch samen met zijn vrienden een WK-wedstrijd te kijken. “Toen BNNVARA die film zag, boden ze ons aan om er een serie van te maken. En zo ontstond De Achterblijvers.”
Armoede onder kinderen is een groot maatschappelijk probleem, maar wordt vaak niet gezien of besproken. “In bijna elke schoolklas zit wel een kind dat niet op vakantie kan, maar je hoort daar weinig over”, zegt Bouman. “Dat komt ook doordat kinderen het zelf niet durven vertellen. Ze schamen zich of proberen het te verbergen.”
Dat is precies wat de hoofdpersoon in De Achterblijvers doet. “Sven schaamt zich zo erg dat hij liegt over zijn vakantie. Hij denkt dat dat het ergste is wat hem kan overkomen, maar uiteindelijk beleeft hij de zomer van zijn leven met andere kinderen die ook thuisblijven.”
Toch wil Bouman het thema niet te zwaar maken. “Het is belangrijk dat we dit bespreken, maar we willen niet dat kinderen alleen maar een triest verhaal zien. Daarom is de serie een mix van drama en humor. Kinderen hebben veerkracht. Ze weten hoe ze van iets kleins tóch iets moois kunnen maken.”
Bijna hele oppositie wil plan kabinet tegen toename kinderarmoede
Dat blijkt ook uit hoe Sven en zijn vrienden hun zomer doorbrengen. “Ze maken zelf avonturen mee, zonder veel geld uit te geven. Het laat zien dat vriendschap en eerlijkheid belangrijker zijn dan status en dure vakanties.”
Volgens hem kunnen media een grote rol spelen in het bespreekbaar maken van armoede. “Televisie en film kunnen helpen om taboes te doorbreken. Als kinderen zien dat ze niet alleen zijn in hun situatie, dan kan dat veel betekenen.”
Ook op de set werd er met de jonge acteurs gepraat over de thematiek. “We hebben veel gerepeteerd en ook echt de tijd genomen om met hen over armoede te praten. Maar uiteindelijk draait de serie niet om wat ze missen, maar om wat ze wél hebben: elkaar.”
In de serie komen ook andere zware thema’s aan bod, zoals huiselijk geweld en rouw. Maar Bouman is ervan overtuigd dat kinderen zulke onderwerpen aankunnen. “Vaak wordt gedacht dat kinderen beschermd moeten worden tegen dit soort verhalen, maar dat is een misvatting.”
Bouman hoopt dat De Achterblijvers niet alleen kinderen, maar ook ouders en leraren aanspreekt. “Sommige ouders denken dat ze armoede voor hun kinderen kunnen verbergen, maar kinderen voelen het feilloos aan. Ik hoop dat een serie als deze een opening biedt om het onderwerp bespreekbaar te maken.”
Volgens hem is dat ook een belangrijke boodschap van de serie. “Sven denkt eerst dat hij zijn armoede moet verbergen, maar ontdekt uiteindelijk dat eerlijkheid en steun van vrienden en familie veel belangrijker zijn.”
En hoe ziet de toekomst van De Achterblijvers eruit? “We hebben al plannen voor een vervolg”, verklapt Bouman. “Daarin willen we laten zien hoe het is om met armoede naar de middelbare school te gaan. Hoe ga je om met pestgedrag? Hoe beïnvloedt het je kansen later? We willen dit verhaal verder vertellen, want het is nog lang niet klaar.”
‘De Achterblijvers’ is vanaf 30 maart negen weken lang om 18.20 uur te zien bij BNNVARA op NPO Zapp en NPO Start. Bekijk hieronder alvast de trailer.
KRO-NCRV maakt programma 'Niet Breed' over armoede onder jongeren: 'Is het een vicieuze cirkel?'
