Martje van der Brug

In april 2017 raakt de 86-jarige moeder van Van der Brug verlamd door een hersenbloeding. “Ze kon niet meer lopen en zitten. Ze kon haar handen nauwelijks gebruiken. Maar met haar hoofd was niets aan de hand”, vertelt Van der Brug. Haar moeder besluit dan ook vrij snel dat ze zo niet meer wil leven. “Ze wist gewoon dat ze – tot haar dood – op haar rug in een bed moest blijven liggen. Dat is uitzichtloos.”

Het moment waarop haar moeder vertelde niet meer te willen leven, noemt Van der Brug “verschrikkelijk”. “Maar tegelijkertijd gunde ik het haar om niet volkomen afhankelijk te zijn van zorgverleners.” De vier kinderen besluiten dan ook om de wens van hun moeder te steunen. Al gauw blijkt echter dat het verzoek voor euthanasie het begin is van een moeizaam proces.

Uitzichtloze situatie

In Nederland moet je aan verschillende criteria voldoen om toestemming te krijgen voor euthanasie. “Je moet ondraaglijk én uitzichtloos lijden”, vertelt Van der Brug. “Mijn moeder lag dus totaal verlamd in dat bed. Dat is objectief gezien uitzichtloos. Maar of haar lijden ook ondraaglijk was, dat is iets waar je over van mening kunt verschillen. Want wat voor de een ondraaglijk is, kan voor een ander nog net te doen zijn. Het is subjectief. En daar wordt dan over geoordeeld door twee onafhankelijke artsen.”

Er volgen maanden van gesprekken met de neuroloog, de huisarts en een psychiater die moeten beoordelen of de moeder van Van der Brug niet depressief is. “Dat vind ik betuttelend. Mijn moeder was zo scherp als een scheermes en hartstikke duidelijk over haar wens,” vertelt ze daarover. “Ze heeft haar hele lange leven altijd zelf verantwoordelijkheid gedragen en de regie gehad over haar bestaan. En nu opeens gingen anderen voor haar beslissen of het mooi geweest was, of toch maar niet.”

‘Een verlossing’

Na een paar maanden waarin ze heeft gevochten voor haar laatste wil, krijgt de moeder van Van der Brug dan toch toestemming voor euthanasie. “Het voelde echt als een verlossing”, vertelt ze daarover. “En het bizarre is dat de huisarts op zo’n moment in zijn agenda kijkt wanneer hij een plekje vrij heeft om het te doen.”

“Het was voor m’n moeder en voor ons allemaal natuurlijk veel fijner geweest als ze zelf had kunnen bepalen wanneer ze ging. Als ze zelf de beschikking zou hebben gehad over een betrouwbaar laatstewil-middel. Dan had de arts die hele euthanasie niet hoeven doen. Want reken maar dat zoiets een dokter ook niet in zijn kouwe kleren gaat zitten.”

Lees ook
Arts Marinou voerde euthanasie uit en werd beschuldigd van moord: ‘Ik stond erachter’

Strijdbaar

Nadat haar moeder in augustus 2017 overleed, kreeg Van der Brug nachtmerries. “Dat ik mannen in witte jassen smeekte of ik dood mocht en dat ze dan geen toestemming gaven.” Ze besefte: “Iedereen kan de regie kwijtraken. En dat gaat mij niet gebeuren. Ik wil zélf bepalen of het mooi geweest is. Zonder toestemming van dokters of andere hulpverleners.”

En dus strijdt ze – samen met 31 anderen en de Coöperatie Laatste Wil – nu voor het recht om met een humaan middel een einde aan het leven te mogen maken. Nu is dat volgens de Nederlandse wet niet mogelijk. “Dat vind ik niet juist. Iemand die zijn hele leven een verantwoordelijke burger is, zou aan het eind daarover zelf moeten kunnen beslissen.” Ze had graag gezien dat haar moeder destijds zelf de regie had kunnen behouden. “Daarom ben ik zo strijdbaar. Ik doe dit proces ook voor haar.”

Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.