Het leven van de familie van Janna Grosfeld (25) staat op 31 mei 2009 ineens stil als haar oma vermist blijkt te zijn. Ze is suïcidaal en wil zichzelf in het Amsterdamse bos van het leven beroven.
Na een zoektocht van drie dagen wordt Janna’s oma gevonden. Onderkoeld en uitgedroogd, maar levend. Over de tijd die volgt maakt Janna nu een film.
Trigger warning: onderstaande tekst gaat over zelfdoding.
De ochtend van haar vermissing vertelt Janna’s oma haar man dat ze naar de fysiotherapeut gaat. Als ze die middag niet thuiskomt beginnen de alarmbellen bij haar man te rinkelen. Het is namelijk al langer bij de familie bekend dat de oma van Janna depressief is. “Toen mijn opa mijn moeder belde, was het voor haar meteen duidelijk wat oma van plan was,” vertelt Janna. De familie komt samen en de politie wordt gebeld.
“Mijn vader wist dat mijn oma altijd graag in het Amsterdamse bos ging wandelen, dus daar is hij meteen heen gereden.” De auto van haar oma wordt daar aangetroffen en de familie begint samen met duikers en politie de zoektocht naar hun moeder en oma. “We huurden fietsen en begonnen rondjes te fietsen en in bosjes te zoeken. Het was het begin van de lente, dus het was mooi weer. Daardoor waren er tijdens onze zoektocht heel veel mensen aan het genieten van het eerste lentezonnetje. Wij waren ondertussen de naam van mijn oma aan het roepen. Een hele absurde situatie.”
“In eerste instantie wil je je oma natuurlijk ontzettend graag vinden, maar naarmate de dagen verstreken, merkte ik dat ik steeds angstiger werd voor het idee wat ik zou aantreffen als ik haar daadwerkelijk zou vinden. De laatste dag ben ik niet meer mee gaan zoeken. Mijn moeder en oom gingen door tot het bittere eind.”
De moeder van Milou (29) pleegde zelfmoord: 'Ik hoopte nog dat het mislukt was'
Iedere avond na een dag lang zoeken komt de familie bij elkaar in het huis van Janna’s opa en oma om te bespreken wat ze die dag hebben gedaan. Op de derde avond gaat de familie ervan uit dat ze hun moeder en oma niet meer in leven zullen vinden. “Voor ons begon het rouwproces toen al. We draaiden muziek en gingen op zoek naar dagboekjes in de hoop toch een boodschap te vinden die ze had achtergelaten.”
Die avond slaapt Janna bij haar tante en slaapt haar moeder bij haar opa. “De volgende dag belde opa. Hij vertelde me dat oma gevonden was. Ik weet nog dat ik zei: ‘Dat is fijn, dan hebben we in ieder geval haar lichaam’. Maar toen vertelde hij dat ze nog leefde. Dat was een hele gekke situatie. Je bent blij, maar je vraagt je ook af hoe het nu verder met haar moet.”
Janna’s oma wordt uiteindelijk gevonden door twee joggers en hun hond. “Ze was onderkoeld, uitgedroogd en had zichzelf deels ingegraven. In het ziekenhuis vertelde mijn moeder haar dat ze blij was dat ze er nog was. Daarop reageerde mijn oma met de woorden: ‘Ik niet’.”
Drie dagen voor haar vondst heeft de oma van Janna in het Amsterdamse bos een overdosis medicijnen proberen te nemen. “Ze wilde zichzelf verdrinken, maar toen ze het water in liep vond ze het toch te koud. Door de medicijnen is ze waarschijnlijk gaan spacen en heeft ze nog drie dagen rondgedwaald en op de koude grond gelegen voor ze werd gevonden. Dat ze zichzelf heeft ingegraven komt waarschijnlijk doordat ze het zo koud had en de aarde als een deken wilde gebruiken.”
De periode daarna staat voor de familie volledig in het teken van hun moeder en oma. Janna’s opa overlijdt vier jaar na de verdwijning. Janna’s oma leeft nog twaalf jaar – door een werkend medicijn een aantal jaar zelfs gelukkig – en overlijdt drie weken geleden. “Mijn oma heeft na die ene poging nog heel veel pogingen gedaan. Dan moesten we haar weer naar het ziekenhuis brengen om haar maag leeg te laten pompen.”
“Ook heeft ze een keer voor het slapen gaan een overdosis genomen. Ze is toen in bed gaan liggen en heeft een afscheidsbriefje onder zijn kussen gelegd. Midden in de nacht, toen mijn opa naar de wc moest, vond hij het briefje aan zijn been vastgeplakt. Ik weet niet meer wat er precies op stond, maar iets in de trant van ‘laat me gaan’. Opa heeft ons toen gebeld omdat hij twijfelde of hij naar haar moest luisteren of toch de ambulance moest bellen. Hij koos uiteindelijk voor het laatste.”
Marith Elisa's (25) moeder pleegde zelfmoord: 'Ze had de benodigdheden al maanden in huis'
Hoe de jaren na de impactvolle zelfmoordpoging voor de opa van Janna zijn geweest, heeft Janna in haar film Onbewaakt ogenblik proberen te omschrijven. “Ik wil uitlichten hoe het leven eruit ziet voor mensen die met een partner leven die depressief is. Ik vind dat dat te weinig aandacht krijgt. Hoe ga je om met de boosheid en het verdriet als je partner na vijftig jaar huwelijk zonder enig afscheid denkt: ‘Ik stap eruit.’?”
Haar opa heeft ze daar helaas nooit over kunnen spreken. “Hij wilde er gewoon niet over praten. Als een soort loyaliteit naar mijn oma toe denk ik.” Voor haar film sprak ze daarom met haar oom, de zus van haar opa, vrienden van haar opa en haar moeder.”
Hoewel haar oma nooit meer over het voorval heeft gesproken met Janna of haar moeder, heeft Janna haar een week voor haar dood verteld over de film. “Zij was super extravert, dus toen ik het vertelde vond ze het vooral interessant dat het over haar ging. Het kwam niet helemaal bij haar aan wat voor impact het op ons had gehad.”
De tekst gaat verder onder de foto.
“Het enige wat oma nog weleens heeft gevraagd aan mijn moeder, is of een mens kan sterven van schaamte. Het was zo heftig voor haar om na de poging terug te komen. Iedereen was blij, maar ook boos. Eigenlijk kwamen alle emoties wel naar boven in die tijd. Daar heeft ze zich heel schuldig over gevoeld. Vooral omdat de focus toen op haar lag en niemand aan mijn opa heeft gevraagd: ‘hoe is dit eigenlijk voor jou?’.”
De film Onbewaakt ogenblik is een afstudeer film aan de Nederlandse Filmacademie en is terug te kijken via de site van NPO3.
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
