Heel wat jongeren laten zich niet inenten vanwege prikangst. En die angst herkent (eind)redacteur Jorieke maar al te goed. Hoewel ze blij is dat ze de prik inmiddels heeft gehad, zag ze er ook als een berg tegenop.
Ze is namelijk doodsbang voor naalden en vroeg daarom prikangstbehandelaar Henk Schenk om hulp.
Laat ik vooropstellen dat ik geen extreme prikangst heb. Ondanks vaccinaties ga ik gewoon op reis en mocht ik ooit zwanger willen worden, dan zal ik dat niet uitstellen omdat ik niet wil bloedprikken. Die gevallen komen vaker voor dan je waarschijnlijk denkt: zo’n één op de duizend mensen heeft last van een extreme prikangst volgens Schenk. Zo’n erge hinder ondervind ik gelukkig niet. Maar dat ik het in dit stuk over naalden en prikken moet hebben, zorgt al voor een onrustig en naar gevoel in mijn lijf.
Niemand vindt naalden écht leuk, maar er is een tijd geweest dat ik zonder morren werd geprikt. Totdat ik tien jaar geleden voor het eerst moest bloedprikken. Het idee dat er een naald mijn ader in zou gaan vond ik zó verschrikkelijk, dat ik volledig in paniek raakte op het moment suprême. Ik had mezelf helemaal gek gemaakt en sindsdien zit ik met gebakken peren.
“Je zag er tegenop, er werd bevestigd dat het vervelend was en nu associeer je prikken met iets vervelends”, concludeert Schenk. Dat ik nu alles rondom naalden verschrikkelijk acht, vindt hij niet heel gek: “Je angst wordt nu alleen maar groter. Er is vaak geen tijd om iemand rustig te prikken, het moet allemaal snel-snel-snel en dat helpt natuurlijk ook niet.”
Wat je in eerste minuut na vaccinatie tegen je kind zegt, is belangrijk
Schenk begeleidt al twintig jaar mensen die deze angst hebben en heeft zelfs een eigen prikangstspreekuur in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. “Dat mensen een naaldenfobie hebben, ontstaat vaak door een trauma. Maar er zijn ook mensen die het al sinds hun geboorte hebben en al in paniek raakten toen ze als baby hun inentingen kregen. Tot slot is er een groep die alleen een bepaalde plek vervelend vinden, bijvoorbeeld in de bovenarm. Bij hen gaat bloedprikken bijvoorbeeld prima.”
Ook uit de angst zich bij iedereen anders. Ik tril, moet standaard huilen als ik de naald in mijn arm voel – niet vanwege de pijn maar de angst – en er trekt zich een mist op in mijn hoofd. Die zorgt ervoor dat ik weinig meer waarneem en waarschijnlijk niet zal reageren als je tegen me praat. Laatst hield ook iemand mijn hand vast tijdens het bloedprikken, maar daar heb ik geen herinnering aan. Dat hoorde ik achteraf pas. Gelijk aan het werk of autorijden na het prikken is niet zo verstandig, omdat die mist vaak nog even in mijn hoofd blijft hangen. En dan heb ik het nog niet gehad over al die verschrikkelijke naaldenfoto’s boven nieuwsberichten in deze tijd. Daar ga ik niet lekker op.
Schenk ziet ook veel andere symptomen in zijn praktijk, zoals hyperventilatie, paniekaanvallen, flauwvallen of overgeven. Sommige mensen blokkeren zelfs zo erg, dat ze echt de prikkamer moeten worden ingeduwd. “Nu de vaccinaties eraan komen, heb ik het twee keer zo druk op de poli”, vertelt hij. “Mensen maken zich echt ongerust. Ik ga proberen of ik ook mag gaan vaccineren, dat heb ik jarenlang als GGD-arts gedaan. Dan kunnen hele angstige mensen bij mij terecht. Ik heb al belletjes gehad van oud-patiënten die vroegen of ik ze kon vaccineren.”
Mocht je liever nu aan je diepe angst willen werken, dan zijn daar volgens Schenk verschillende mogelijkheden voor. “Je kunt cognitieve gedragstherapie volgen en EMDR-therapie (een soort trauma- en verliestherapie, red.), maar ik werk zelf graag met lachgas. Eerst doe ik dan een intake en probeer ik te achterhalen waar de angst vandaan komt. Vervolgens gaan we echt prikken, terwijl de patiënt een lachgasmasker draagt. Dat is overigens een goedgekeurd geneesmiddel. Het zorgt ervoor dat patiënten meer ontspannen zijn en de scherpe randjes van hun angst verliezen.”
“Het is sowieso belangrijk dat je ervoor uitkomt dat je prikangst hebt”, vindt Schenk. “Vertel dat ook aan degene die je gaat prikken, dan kan die je helpen. Gebeurt dat niet, vraag dan of je op een ander, rustiger moment kan worden geprikt of dat het door iemand anders kan worden gedaan. Je kunt ook van tevoren het ziekenhuis bellen en vragen of ze meer tijd voor je vrijmaken.”
En, gemakkelijker gezegd dan gedaan: probeer te ontspannen. “Kijk niet naar de naald en luister muziek of kijk een filmpje op je tablet. Of praat met degene die je prikt. Een vertrouwd iemand meenemen wil ook vaak helpen.” Volgens Schenk kun je écht van je angst afkomen. “Ik zie een paar keer per jaar vrouwen die niet zwanger durven te raken vanwege de bloedcontroles. Dus niét vanwege de bevalling. Ik vind het mooi om te zien dat ik dan na een hele tijd ineens een geboortekaartje ontvang: het is gelukt.”
GGD's maken zich grote zorgen om jongeren die vaccinatie weigeren door prikangst
