Twee jaar geleden gooide regisseur Jordan Peele hoge, heel hoge ogen met bioscoophit ‘Get Out’: een als horrorkomedie verpakt pamflet tegen racisme in de hedendaagse Amerikaanse samenleving.
Nu is hij terug, met een nieuwe film: Us. De verwachtingen waren niet mis, en hij maakt ze stuk voor stuk waar.
Laten we meteen maar even zeggen: deze film is niet voor de faint of hearts onder ons. Niet alleen is-ie doodeng, ook bevat hij het nodige bloed. Een tweede disclaimer: dit stuk bevat enkele spoilers. We geven ook weer niet het hele plot weg, maar als je onwetend naar de bioscoop wilt…
…stop dan nu met lezen.
Het plot in het kort. Als kind raakte Adelaide verdwaald in een spiegelpaleis op een kermis, waar zij een meisje zag dat precíes op haar lijkt – maar geen reflectie is. Nu is zij de moeder van twee kinderen en gaat het gezin met vaderlief op vakantie naar Santa Cruz, waar dit voorval plaatsvond. Als de avond valt, deelt de zoon des huizes mee dat er een gezin op de oprit staat. Vier mensen staan inderdaad roerloos naar het huis te kijken, elkaars handen vasthoudend. Als ze het huis binnenvallen, wordt duidelijk dat het vier exacte dubbelgangers van de gezinsleden zijn.
Het vervolg verklappen we nog even niet, maar wat we wel zeggen: in Us stapelen de bizarre scènes en ongemakkelijke momenten zich op zoals dat in Get Out ook al het geval was. De film is bovendien zenuwslopend eng, met als hoogtepunten bijvoorbeeld de welhaast betoverende scène in het spiegelpaleis en het moment dat de vier döppelgangers roerloos op de nachtelijke oprit staan. Maar Us is zoveel meer dan alleen een horrorfilm. Op subtiele en soms minder subtiele wijze fileert de film de hedendaagse maatschappij, met name de Amerikaanse.
‘Peele is nog steeds een filmmaker met een sociale agenda’, observeert NRC terecht in zijn recensie. ‘Us is een film die iets te zeggen heeft over de onrechtvaardigheid en ongelijkheid in de wereld. Wie het in enige mate goed heeft in de westerse wereld leeft altijd met de wetenschap, dat er ook nog miljoenen andere mensen zijn, die niet meedelen in het geluk.’ In Us strijden die anderen om rechtvaardigheid, zij het op gruwelijk gewelddadige wijze. Want de monsters in de film zijn geen échte monsters, zo wordt duidelijk als één van hen op de vraag ‘what are you?’ antwoordt met: ‘We’re Americans.’
De film hint bovendien op meer maatschappelijke issues: een verdeeld Amerika, bijvoorbeeld. Het is ongetwijfeld ook geen toeval dat het gezin in de hoofdrol zwart is. Dat is een punt zonder dat Peele er een punt van hoeft te maken, want hoe vaak komt een Hollywoodfilm met een volledig zwarte hoofdcast nou voor? Nauwelijks, zelfs anno 2019. En dan zijn er nog de stereotypes: als de wat sullige vader het anti-gezin probeert weg te jagen, zet hij een 90s gangsta-stem op die in schril contrast staat met zijn dad jokes in de rest van de rolprent.
Lees ook
Deze acht films moet je zien, al is het maar omdat ze genomineerd zijn voor een Oscar
Zoals de Volkskrant opschrijft: ‘Waar Peele z’n maatschappijkritiek in Get Out kerfde met een scalpel, hanteert hij in Us de honkbalknuppel. Meppend in een berg vol betekenis.’ En dan is het ook nog eens een prachtig geschoten, intelligent gemaakte en beklijvende horrorfilm. Als hij niet zo eng was, zouden we iedereen willen verplichten hem te zien.
