Het is vandaag vijf jaar geleden dat de MH17-ramp plaatsvond. Wij besteden daar uitgebreid aandacht aan met een reeks interviews met mensen die hard door de gebeurtenis werden geraakt.
Johan Veenstra was de rector van het Comenius College in Hilversum toen twee leerlingen, die beiden met hun familie op reis waren, omkwamen bij de MH17-ramp.
Johan moet nog “even wennen”. Eerder dit jaar ging hij met pensioen. Daarvoor werkte hij 36 jaar op het Comenius College, waarvan twaalf als rector. In juli 2014 was hij op vakantie in Normandië, toen hij in een supermarkt gebeld werd door een medewerker van de gemeente. Vlak daarvoor had hij al iets op de radio gehoord over een vliegtuigongeluk, maar daarbij stilgestaan had hij niet.
“Aan de telefoon hoorde ik dat een van onze leerlingen in dat vliegtuig zat. Dat was een heel aangrijpend gesprek, tussen de schappen.” Johan was er nog niet van bekomen toen hij, bij het inladen van de boodschappen in de auto, opnieuw gebeld werd. Ditmaal had hij de conrector van zijn school aan de lijn. “We hadden het over het verlies van de leerling en de enorme impact die dat had, toen we aan het eind van het gesprek ontdekten dat we het allebei over een andere leerling hadden.”
“Dat hakte er heel erg in”, vervolgt hij. “We hebben daarna als schoolleiding, de meesten vanuit het buitenland, intensief contact gehouden. Zo hebben we meteen een ontmoetingsmoment op school gepland voor leerlingen en collega’s en, op de laatste dag van de zomervakantie, een herdenking. Daar waren ouders en leerlingen bij, en ook de families van de twee overleden jongens: Chris en Zeger.”
De bijeenkomst omschrijft hij als “heel indrukwekkend”. “Onze school heeft een heel grote aula en die zat bomvol. Er werden veel herinneringen gedeeld, en Chris en Zeger werden herdacht door hun klasgenoten en mentoren. We hebben ook twee bomen geplant ter nagedachtenis aan hen in het grasperk naast de school. Dat hun familie er was, vond ik ontzettend bijzonder. Voor hen was het zó’n heksenketel.”
De den die geplant werd voor Chris en de hazelaar voor Zeger:
Wat Johan het meest bijstaat van die avond, is zijn gesprek met de grootvader van Chris. “We hebben lang met elkaar gepraat. Ik weet nog goed hoe volslagen ontredderd hij was. De twee generaties onder hem waren in één klap verdwenen. Zijn zoon, schoondochter en hun drie kinderen. Hij kon het amper beseffen. Toch bracht hij het op naar school te komen hiervoor. Ik vond dat ongelooflijk moedig van hem.”
Johan zag de bomen tot voor kort dagelijks als hij het gebouw naderde en verliet. “Ze groeien, ze bloeien. Ze symboliseren de leerlingen. Die zullen eeuwig bij de school horen.” Nu we vijf jaar verder zijn, zitten er na deze zomer geen leerlingen meer op school die de jongens – die in 5vwo en 4 gymnasium zaten – persoonlijk kenden. “Hun vrienden zijn nu tussen de 20 en 22 en komen elk jaar op 17 juli naar de bomen toe om Chris en Zeger te gedenken.”
De maandag na de herdenking begon het schooljaar 2014-2015. “De routine van het schoolleven kwam gauw terug. En dat is maar goed ook. Het gaf de leerlingen houvast. Voor de meesten van hen was het de eerste keer dat ze geconfronteerd werden met een leeftijdsgenoot die overlijdt; het was goed om te zien dat hun vrienden en medeleerlingen ook de draad weer oppakten. Hoe moeilijk ook, het leven gaat immers door. De leerlingen steunden elkaar enorm, dat zagen we vóór de herdenking al. Er ontstond een enorm wij-gevoel, ook bij mensen die onderling niet bevriend waren.”
Johan ontving veel lof voor zijn optreden rond de MH17-ramp. “Ik vond het mijn verantwoordelijkheid om te laten zien hoe je als school met zo’n gebeurtenis omgaat. Daarom ben ik destijds ook in verschillende media verschenen. Ook bij andere tragische gebeurtenissen is het belangrijk om als school nauwkeurig te handelen. Hoe verwerk je zo’n verlies, maar ook: hoe ga je door met jonge mensen wier leven óók doorgaat?”
Lees ook
Sigrid verloor beste vriendin Tamara bij MH17: ‘En met haar nog meer vrienden’
Er waren ook mensen die aan Johan vroegen of hij wel mee moest gaan in alle media-aandacht, vertelt hij. “Ik heb nooit getwijfeld aan mijn opdracht om uit te dragen hoe we hier in het onderwijs mee omgaan, maar ik heb wel ervoor gewaakt geen grenzen te overschrijden. Zo wilde de Russische overheidszender RT (voorheen Russia Today) komen filmen op school. Dat heb ik afgehouden. Ik wilde niet dat een propagandazender van Poetin bij ons beelden zou schieten.” Gelukkig kreeg Johan vooral mooie reacties op zijn aanpak. “We hebben allemaal kinderen, neefjes, vaders, moeders, ooms, tantes die dit ook had kunnen overkomen. Dat maakt dat dit ons allemaal raakt. Daarom is het ook belangrijk dat we hier als gemeenschap open en eerlijk over zijn.”
