Sander de Hosson is longarts en zet zich tevens in voor ‘de best mogelijke palliatieve zorg’. Op LINDA. deelt hij zijn meest ontroerende en heftige verhalen.
Longkanker is een ziekte van de oudere mens. Voor het vijftigste levensjaar komt de ziekte weinig voor, en voor de dertig is het een extreme zeldzaamheid. Maar statistieken sluiten niets uit. De jongste longkankerpatiënt die ik heb ontmoet, was slechts negentien jaar oud. Een eerstejaarsstudent.
Op het moment dat wij hem opnemen met benauwdheid bij inspanning, vinden we vocht achter zijn linkerlong. We draineren ruim 2 liter; de klachten nemen daarmee een stuk af. De drain laten we op zijn plaats, om het vocht geheel te laten aflopen. De volgende avond ontwikkelt hij een epileptisch insult.
Ik zie nog voor me hoe mijn geschrokken secretaresse het papieren rapport op mijn bureau legt, de uitslag van de MRI-scan die een dag later werd gemaakt. ‘Ontelbare uitzaaiingen in het cerebrum en cerebellum.’ De met spoed ingezette celbepaling van het pleuravocht (ophoping van vocht tussen de long en de borstkas, red.) toont carcinoom, dokterstaal voor kanker. Het rapport ligt naast de afschuwelijke uitslag van de MRI-cerebrum. Ik staar er minutenlang wezenloos naar.
Als ik de verpleegkundige vraag de familie te bellen om nog dezelfde dag een gesprek te plannen, krijg ik het koud. Ik heb een wee gevoel in mijn maag. Hoe vertel je in godsnaam aan iemand van nog geen twintig dat hij dood zal gaan?
Hoewel ik soms meerdere keren per week een slechtnieuwsgesprek voer, kan het onmogelijk routine worden. Ik heb geleerd van eerdere gesprekken. Een van de grootste missers die ik maakte was om te blijven praten. Oeverloos, over behandelingen, over chemotherapie, over bestralingen, over keuzes daartussen en over alles wat op dat moment voor een patiënt nog helemaal niet belangrijk is. Het beste is de boodschap snel en helder te brengen. Want het is die ene regel – of eigenlijk dat ene woord – waar het op dat moment allemaal om gaat: ‘U zult doodgaan’.
Alles wat verder wordt gezegd in die eerste momenten waarin het doodsvonnis valt, is nutteloos en zinloos. Het lijkt misschien doodstil in de spreekkamer, maar de hoofden tegenover mij vullen zich met een oorverdovend geluid van totale paniek. Woorden passen op zulke momenten niet. Waanzin is niet in woorden te vatten.
In de artsenkamer op de verpleegafdeling zitten hij, zijn ouders en een zus tegenover me. Ze kijken me gespannen aan, gealarmeerd door de gebeurtenissen van een dag eerder, alle spoeddiagnostiek en het telefoontje van vanochtend.
Ik zet me schrap en begin. Ik zal me altijd goed blijven herinneren hoe onzeker ik op dat moment klink. Prevelend vertel ik over de scan. Het wordt een zin die uitmondt in de diagnose longkanker. Dan vertel ik hem dat de ziekte niet meer te genezen is en dat hij doodgaat.
Ik stop met praten. Het wordt helemaal stil. Misschien wel minutenlang – althans, zo voelt het. Hij kijkt weg over de velden en de bomen. Zijn moeder slaat een arm om hem heen. Ik denk niet dat ik in mijn carrière vaker een beeld zal zien dat aangrijpender is dan dit. Wanneer ik kort daarna opsta om de kamer te verlaten, is er nauwelijks gesproken. Ik geef hem een hand en zeg straks terug te komen. “Dan gaan we verder praten.”
Als de deur dichtvalt en zo een begrenzing opwerpt tussen hun verdriet en mijn opluchting dat ik het nieuws heb gebracht, loop ik samen met de eveneens zichtbaar aangedane verpleegkundige naar de koffiekamer van de verpleegafdeling. We vinden er de ruimte om minutenlang stil te zijn. Ook in ons hoofd is de herrie oorverdovend.
'Mijn maag draait zich drie keer om en de diagnose is mij direct duidelijk: ik heb het leverkapsel geraakt'
Sander de Hosson (46) is longarts en oprichter van het platform Carend, dat zich inzet voor en voorlichting geeft over de best mogelijke palliatieve zorg.
Onlangs verscheen zijn boek Leven toevoegen aan de dagen, dat hij schreef met journalist Els Quaegebeur.
