‘Uitbehandeld’ klinkt als vonnis

Ik ben dan zo iemand die dan direct contact opneemt met de NOS, omdat ik het woord ‘uitbehandeld’ vreselijk onterecht vind. Ze bleken na wat mailtjes daar ook ontvankelijk voor en binnen korte tijd kon Nederland lezen dat hij niet uitbehandeld was geweest, maar palliatieve zorg had gekregen. Missie voltooid.

Waarom steiger ik zo als ik zie dat kranten of televisie dit woord gebruiken? Het woord ‘uitbehandeld’ klinkt als een vonnis. Natuurlijk begrijp ik dat er nut kan zijn voor sommige patiënten om zaken heel duidelijk te maken aan de omgeving, want het betekent vaak: “De behandeling met medicijnen werkt niet goed meer.”

Veel complexere realiteit

Ik begrijp ook dat het voor dokters een manier is om scherp aan te geven dat de grens van de medicijnen is bereikt. En de media, altijd gretig naar duidelijke koppen, gebruiken het woord zonder nuance om verhalen over hoop en verlies samen te vatten. Toch vind ik dat we het woord beslist niet moeten gebruiken.

‘Uitbehandeld’ is een simplistisch etiket dat een veel complexere realiteit verhult. Het betekent vaak dat chemotherapie, immunotherapie of andere levensverlengende behandelingen niet meer mogelijk of wenselijk zijn. Maar wat het níét betekent, is dat er geen zorg meer mogelijk is. Palliatieve zorg – zorg die zich richt op comfort, kwaliteit van leven en het verlichten van lijden – wordt door het woord ‘uitbehandeld’ volledig naar de zijlijn geschoven.

Palliatieve zorg is geen plan B

Palliatieve zorg ís geen plan B. Het is geen aftocht of een nederlaag. Het is wél zorg in de meest pure vorm: luisteren, ondersteunen, verlichten. Het is samen met patiënten en hun naasten zoeken naar wat belangrijk is in de tijd die resteert. Een goede nachtrust, minder pijn, kunnen genieten van een wandeling of van een goed gesprek.

Maar ook juist wél een behandeling: een bestraling van de uitzaaiing in de rug, omdat die zo verschrikkelijk veel pijn doet of die operatie om de vastgelopen darm te herstellen.

Het woord ‘uitbehandeld’ – naast dat het misschien voor sommige zorgvragers of hun omgeving dingen heel scherp duidelijk maakt, en ik zie ook echt de (beperkte!) waarde van de boodschap daarvan, maar er zullen óók patiënten zijn die, wanneer ze horen dat ze ‘uitbehandeld’ zijn, naar huis worden gestuurd met het gevoel dat er niets meer is.

'Alle controles waren goed, maar toch heeft ze een slecht onderbuikgevoel. Ze blijkt gelijk te hebben'Lees ook

Er is zoveel wél mogelijk

Dat moet toch resoneren op een diep negatieve manier. Ze zijn overgeleverd aan onzekerheid en angst, terwijl er zoveel wél mogelijk is. Een goed ingestelde morfinepomp, begeleiding bij emotionele worstelingen, ondersteuning voor familieleden – dit zijn absoluut geen kleine dingen. Het zijn essentiële bouwstenen van goede zorg.

Heel soms zie ik dokters het woord verdedigen. Want het biedt zoveel duidelijkheid: er wordt een punt gezet achter de medische fase die zich vaak in het ziekenhuis heeft afgespeeld. Maar in die duidelijkheid schuilt een gevaar. Het suggereert dat de rol van de arts stopt wanneer deze behandelingen niet meer mogelijk zijn, terwijl palliatieve zorg juist een voortzetting is van die rol – misschien wel op zijn meest wezenlijke manier.

Media

En dan de media. Wie googelt op het woord ‘uitbehandeld’, ziet hoe vaak krantenkoppen of nieuwsartikelen in dit woord trappen. Ik wil niets afdoen aan de integriteit van onze journalisten, maar het woord wordt gebruikt als dramatisch effect, zonder rekening te houden met de subtiele en rijke wereld van zorg die er nog wél is.

Daarom is het al lang tijd om afscheid te nemen van het woord ‘uitbehandeld’. Laten we het gesprek verleggen van wat niet meer kan, naar wat wél nog mogelijk is. Het draait niet om het einde van de behandeling, maar om een nieuwe fase in zorg – een fase die minstens net zoveel aandacht, liefde en expertise verdient.

Daarom neem ik me voor en het is misschien hartstikke irritant: maar ik blijf bellen en mailen als ik dit woord zie. Want iemand is pas echt ‘uitbehandeld’ als hij in het graf ligt.

'Het is een van de bizarste gebeurtenissen uit mijn carrière, het lijkt wel een scène uit een film'Lees ook