Russen die niet welkom zijn bij de Vierdaagse. Een muziekfestival over de Russische componisten Tsjaikovsky en Stravinsky dat afgelast werd. Russische restaurants die uitgesloten worden van culinaire lijsten. Een Russische supermarkt waar de ramen van werden vernield. Scheldpartijen, bedreigingen van Russische burgers. Iemand haalde zelfs het Russische ei, een culinaire klassieker, van zijn menu.
'Na de eerste drang om te helpen, kwam al snel een heksenjacht op alles dat Russisch is'
Het is allemaal erg snel gegaan, sinds de aanval van Poetin op Oekraïne.
Na de eerste, impulsieve drang om te helpen, góéd te doen, kwam al snel een heksenjacht op alles dat Russisch is. Alsof Poetin Rusland is en iedere Rus achter de dictator staat. Alsof Russen zelf ook niet al jaren lijden onder het genadeloze bewind van de megalomane despoot die niet van zijn troon los te wrikken is. Alsof Russische kunst en cultuur medeplichtig zijn aan wat er nu gaande is.
Ik word altijd ongemakkelijk als mensen ‘uit de goedheid van hun hart’ anderen uitsluiten en ontmenselijken. De Philharmonie Haarlem vond het niet goed voelen om in deze omstandigheden ‘Russische muziek te vieren’, maar de beslissing is inmiddels teruggedraaid vanwege de terechte ophef.
Het is gevaarlijk wanneer de kunst en cultuur van een land en haar burgers op één hoop worden gegooid met de daden van de politieke leiders. Vooral als het om dictaturen gaat waar mensen sowieso al bar weinig in te brengen hebben en je openlijke kritiek met celstraf, marteling of een kopje polonium-thee moet bekopen.
Wie geen verschil ziet tussen de politiek van een land en de mensen, onderscheidt zich bovendien weinig van de beulen die over lijken gaan omwille van hun belangen.
Maar er is nog iets waar velen voor mij ook al op hebben gewezen, waaronder de Ierse parlementariërs Clare Daly en Richard Boyd Barrett in vlammende toespraken: de schijnbare willekeur die maakt dat sommige mensen wel medeleven en steun krijgen en anderen niet.
De Oeigoeren in China die opgesloten in kampen van hun organen beroofd worden. Afghanen die na twintig jaar Amerikaanse oorlogvoering aan hun lot zijn overgelaten. Syriërs die maar al toe goed weten hoe Russische bommen aanvoelen. Jemenieten die zowel door oorlog als hongersnood geteisterd worden. Ethiopië, Haïti, Myanmar. Dit is slechts een handjevol voorbeelden. De ellende is overal.
Natuurlijk kan niet iedereen constant overal mee bezig zijn. Maar wat wel een belangrijke stap vooruit zou zijn, is als mensenrechten en empathie voor iedereen zouden gelden. Topmodel Gigi Hadid schreef op haar Instagram dat haar inkomsten uit Fashion Month naar Oekraïne en Palestina zouden gaan. De Amerikaanse Vogue nam haar bericht over, maar wiste Palestina uit de tekst.
Palestina, waar mensen al decennia bezet worden, uit hun huizen gegooid, straffeloos vermoord en kinderen zonder proces opgesloten. Het volstaat kennelijk niet dat het land en haar bewoners gestaag van de kaart worden gewist, je mag het land niet eens noemen. Alsof Palestijnen een subcategorie mens zijn.
Je kunt niet met democratie en mensenrechten schermen en tegelijkertijd je schouders ophalen over grove mensenrechtenschendingen, omdat de daders toevallig op je lijken, dezelfde ideologie hebben of vanwege economische belangen.
Net zoals je geen aanspraak kunt maken op een hogere moraal als je de ene misstand negeert of zelfs goedpraat en de andere veroordeelt. Gewoon dezelfde norm hanteren voor iedereen. Het is allemaal niet zo ingewikkeld.
Pak politici en hun handlangers aan, maar niet gewone burgers. En blijf van de kunst en cultuur af. Daar waar de politiek ophitst en ontmenselijkt, vertelt de cultuur het menselijke verhaal dat de dictators juist verborgen willen houden. Kunst en cultuur zijn het antigif tegen de corrupte politiek. Zeker ook de Russische.
'De echte kracht ligt in gewone mensen die het geweld en vijandschap zat zijn'
