Er is al veel gezegd over The Voice, nadat afgelopen weekend de bom barstte. Samen met de rest van de Nederland wacht ik op de uitzending van BOOS, waarin slachtoffers van de in opspraak geraakte zangwedstrijd hun verhaal doen.
Maar zelfs zonder de recente onthullingen hadden we kunnen weten wat er mis is met talentenjachten. Het woord jacht impliceert namelijk dat iedere deelnemer een prooi is waarop gejaagd mag worden.
We worden doodgegooid met tv-competities, waarin kandidaten vluchtige roem proberen te vergaren om aan hun alledaagse bestaan te ontsnappen. Zoals bij elke wedstrijd kan er maar een de winnaar zijn. De vraag is dus: wat heb je er voor over om te winnen? Het creëert een verrotte machtsverhouding, waarbij kandidaten door allerlei hoepels moeten springen om verder te komen. Juryleden mogen alles zeggen om ze tot het uiterste te pushen.
Hoewel er wordt gezocht naar talent, draait het vooral om de juryleden. Zij zijn al beroemd, zij zijn het ideaal dat deelnemers moeten nastreven. Bij The Voice fungeren ze ook als coaches, die kandidaten onder hun hoede nemen. De coaches keren (bijna) ieder seizoen terug, dus hun uitspraken en capriolen maken indruk. De deelnemers zijn we snel vergeten, zelfs de winnaars. Tegen afvallers wordt vaak gezegd: van jou gaan we nog veel horen. Dat is maar zelden zo.
Kandidaten worden dus als wegwerpproducten behandeld, niet alleen door juryleden, maar ook door medewerkers achter de schermen. We zijn het normaal gaan vinden dat deelnemers te weinig slapen, te weinig eten en optreden met blessures. Omdat ze ook op hun uiterlijk worden beoordeeld, moeten ze smerig seksisme incasseren. Weiger je bepaalde handelingen uit te voeren, hoe dubieus een verzoek ook is, dan is daar de deur. Voor jou duizend anderen.
Waarom zou je hier in godsnaam aan meedoen? – is een vraag die sommigen stellen. Daarmee leg je de schuld bij slachtoffers, in plaats van te onderzoeken hoe seksueel, mentaal en emotioneel misbruik bij talentenjachten jarenlang werd genormaliseerd en door de top werd weggemoffeld. Door die ongelijke machtsverhoudingen en angst voor invloedrijke figuren durfden kandidaten zich jarenlang niet uit te spreken, en moesten ze bij veel programma’s zelfs geheimhouding beloven.
Deze week leerden we hoe machtig Hilversum werkelijk is. Bandleider Jeroen Rietbergen gaf toe dat hij ‘contact van seksuele aard’ heeft gehad met vrouwen die bij The Voice zijn betrokken. Maar hij is ‘gewoon een flirt’, aldus zijn vriend Ronald Molendijk in Shownieuws. Voice-finalist Samantha Steenwijk verdedigde haar springplank. „Misschien vindt een kandidaat het interessant om met een artiest naar bed te gaan”, zei ze in RTL Boulevard, een opmerking die ze later betreurde.
Nu de beerput is opengetrokken, wordt het tijd dat kijkers ook kritisch naar zichzelf kijken. Ik smulde van Idols en later The Voice, en heb gelachen om deelnemers die vals zongen. Maar nu we weten wat er achter de schermen gebeurt, is de lol er wel van af. We voeden talentenjachten met kijkcijfers en omroepen met advertentie-inkomsten, over de rug van kandidaten. Door te kijken houden we een giftig systeem in stand, waarbij talenten wordt wijsgemaakt dat dit de enige weg is naar erkenning.
Haroon Ali: 'Ik sloeg op de vlucht voor ’Ome Kron’ en werd gestraft'
